Ở Nhật Bản mọi người thường làm gì trong ngày Tết? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu khoảng thời gian Tết Nhật Bản bắt đầu và kết thúc, cũng như những hoạt động thường diễn ra trong dịp này.
Thời gian của Tết Nhật Bản
Ở Nhật Bản, khái niệm "三が日" (ba ngày đầu năm mới) thường chỉ ba ngày từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 1. Trong khoảng thời gian này, hầu hết các công ty và cơ quan nhà nước đều nghỉ lễ. Nhiều người trở về quê để sum họp với gia đình và họ hàng, tạo nên không khí ấm áp của dịp đầu năm.
Ngày 13 tháng 12: "正月事始め" - Bắt đầu chuẩn bị cho năm mới
"正月事始め" (Shōgatsu Kotohajime) là cụm từ chỉ các hoạt động chuẩn bị cho Tết Nhật Bản. Từ ngày 13 đến khoảng ngày 28 tháng 12, người dân thực hiện nhiều công việc khác nhau để chuẩn bị đón năm mới. Dưới đây là những việc chính trong dịp này:
Trang trí cây thông trước cổng - "Kadomatsu"
Kadomatsu là một loại cây thông được đặt trước cửa nhà để chào đón Toshigami-sama (Thần Năm Mới), người mang đến hạnh phúc và sự thịnh vượng cho năm mới. Đây là một phần của Shōgatsu Kazari (đồ trang trí Tết). Thời điểm bắt đầu trang trí thường là giữa tháng 12.
Tổng vệ sinh cuối năm - "Ōsōji"
Phong tục tổng vệ sinh xuất phát từ nghi lễ cung đình thời Heian, gọi là Susuharai (quét bụi). Cuối năm, mọi người dọn dẹp kỹ càng, kể cả những nơi khó với tới, để loại bỏ bụi bẩn và chào đón năm mới với một không gian sạch sẽ.
Tặng quà cuối năm - "Oseibo"
Oseibo là món quà được gửi vào cuối năm để bày tỏ lòng cảm ơn đến những người đã giúp đỡ trong suốt một năm qua. Đây là phong tục tương ứng với Ochūgen (quà tặng giữa năm). Tùy từng vùng, thời gian tặng quà có thể khác nhau một chút.
▶ Khám phá thêm về các biểu tượng đặc trưng mùa đông tại Nhật Bản!
Chuẩn bị thiệp mừng năm mới và quà đầu năm
đến những người thân quen. Vì dịp cuối năm nhu cầu vận chuyển rất cao, cộng thêm ảnh hưởng từ thời tiết (như tuyết), nên việc chuẩn bị và gửi thiệp sớm là điều quan trọng.Thiệp năm mới nên được gửi trước ngày 25 tháng 12, theo khuyến nghị của bưu điện Nhật Bản.
Ngoài ra, nếu gia đình có người thân qua đời trong năm, người Nhật sẽ gửi thiệp thông báo chịu tang, gọi là Mochū Hagaki. Thiệp này thường được gửi từ giữa tháng 11 đến đầu tháng 12 để thông báo trước kỳ nghỉ lễ.
31 tháng 12: Những việc làm trong Đêm Giao Thừa
Vào đêm giao thừa, đúng 0 giờ đêm, các chùa sẽ đánh "Chuông Giao thừa" (Joya no Kane) để chào đón năm mới. Tiếng chuông vang lên 108 lần, tượng trưng cho bonnō (ham muốn, phiền não trong Phật giáo) mà con người phải vượt qua. Trong khi nghe chuông vang, người Nhật thường ăn soba (mỳ soba) với lời chúc “mong sao sống thọ, khỏe mạnh, như sợi mỳ dài và mảnh”.
Ngày 1 tháng 1: Những việc làm trong "Ngày Tết Nguyên Đán" (Ganjitsu)
Nhật Bản tổ chức lễ Tết Nguyên Đán vào ngày 1 tháng 1 theo lịch Dương. Ganjitsu chỉ ngày đầu năm 1 tháng 1, còn Gantan là sáng ngày 1 tháng 1. Dưới đây là những việc người Nhật làm vào ngày đầu năm mới:
Ngắm bình minh đầu tiên của năm
Mặt trời mọc vào ngày 1 tháng 1 được gọi là Hatsu Hinode (mặt trời mọc đầu năm). Đây là một phong tục mang ý nghĩa may mắn, nên nhiều người thức dậy sớm hoặc thức khuya để chiêm ngưỡng khoảnh khắc này. Ở các điểm ngắm cảnh tốt như Tokyo Skytree, cũng có những sự kiện đặc biệt để xem mặt trời mọc đầu năm.
Đi lễ chùa đầu năm - "Hatsumode"
Phong tục đi lễ chùa vào ngày đầu năm để tạ ơn và cầu chúc cho năm mới. Mọi người cầu nguyện cho sức khỏe và hạnh phúc của gia đình, đồng thời thực hiện các nghi thức như bốc quẻ Omikuji để xem vận may của năm mới hoặc mua những lá bùa mới để bảo vệ cho gia đình.
Ngoài ra, cũng có những người tham gia Joya Maeri (lễ cầu bình an vào đêm giao thừa) hoặc Ninen Mairi (lễ viếng chùa từ đêm giao thừa sang sáng năm mới).
Uống rượu Tết - "Toso"
Rượu Toso là loại rượu truyền thống được làm từ các loại thảo mộc ngâm với rượu Nhật hoặc mirin. Mọi người uống rượu Toso với hy vọng sẽ có một năm mới khỏe mạnh, không bệnh tật.
Ăn món ăn Tết - "Osechi Ryori"
Osechi là những món ăn truyền thống ăn vào dịp Tết, được chế biến để có thể bảo quản lâu mà vẫn ngon. Các món như Kazunoko (trứng cá), Kōhaku Kamaboko (chả cá đỏ và trắng), Datemaki (trứng cuộn), Kurikinton (kẹo hạt dẻ) đều mang ý nghĩa như cầu con cháu, xua đuổi ma quái, và mong muốn tài lộc, thịnh vượng.
Ăn bánh Mochi và món Zoni
Mochi là món ăn truyền thống của Nhật Bản, được ưa chuộng trong các dịp lễ lớn, đặc biệt là Tết. Món Zoni (súp bánh mochi) có thể có các nguyên liệu khác nhau tùy theo từng vùng, và bánh mochi cũng được chế biến theo nhiều hình thức.
Đọc thiệp chúc Tết - "Nengajō"
Nengajō là thiệp chúc Tết mà người Nhật gửi đến bạn bè, gia đình để bày tỏ lời chúc mừng năm mới và cảm ơn. Mặc dù gần đây có xu hướng sử dụng SNS để chúc Tết, nhưng việc gửi thiệp vẫn là một phong tục quan trọng.
Tặng tiền mừng tuổi - "Otoshidama"
Otoshidama là phong tục tặng tiền mừng tuổi cho trẻ em vào dịp Tết. Trước đây, người Nhật sẽ tặng những món quà vật phẩm vào dịp Tết, nhưng hiện nay phong tục này chủ yếu là tặng tiền cho trẻ em, biểu thị cho việc chúc phúc và hy vọng các em sẽ phát triển khỏe mạnh và hạnh phúc trong năm mới.
Ngày 2–3 tháng 1: Những việc làm trong "San-ga-nichi" (3 ngày đầu năm)
Khai bút đầu năm - "Kakizome"
"Kakizome" là truyền thống viết thư pháp lần đầu tiên trong năm mới, thường diễn ra vào ngày 2 tháng 1. Đây là dịp để viết ra những ước nguyện hoặc mục tiêu trong năm mới.
Mơ giấc mơ đầu năm - "Hatsuyume"
Hatsuyume là giấc mơ thấy trong đêm 1 tháng 1 đến sáng 2 tháng 1, được xem như điềm báo cho cả năm. Từ thời Edo , người Nhật tin rằng nếu mơ thấy "Nhất Phú Sĩ, Nhị Diều Hâu, Tam Cà Tím," thì năm đó sẽ rất may mắn. Phú Sĩ tượng trưng cho sự vô sự, bình an. Diều hâu biểu tượng của sự vươn cao. Cà tím gắn với ý nghĩa "thành công, đơm hoa kết trái". Những hình ảnh này mang ý nghĩa tốt lành.
Mua sắm trong đợt giảm giá mùa đông
Các trung tâm thương mại, cửa hàng bách hóa và khu mua sắm trên toàn quốc tổ chức giảm giá lớn từ cuối tháng 12 đến cuối tháng 1. Hãy kiểm tra những khu vực như Tokyo, Osaka, Yokohama thường có sự kiện mua sắm nhộn nhịp, đặc biệt là vào dịp đầu năm.
▶ Khi nào đợt giảm giá của mùa đông bắt đầu? Lịch bán hàng tại cửa hàng bách hóa ở Tokyo và Osaka
Mua túi may mắn - "Fukubukuro"
Sau kỳ nghỉ Tết, hầu hết các cửa hàng bắt đầu mở bán lại từ ngày 2 hoặc 3 tháng 1. Dịp này, họ thường bán những túi "Fukubukuro" - túi may mắn chứa các sản phẩm bất ngờ với giá trị thường lớn hơn số tiền bỏ ra. Đây là một phong tục thú vị và là cách người dân khởi đầu năm mới với sự phấn khởi.
Chơi các trò chơi truyền thống ngày Tết
Trong những ngày Tết, người Nhật thường chơi các trò chơi truyền thống như: Hanetsuki: Trò đánh cầu giống cầu lông, nếu thua sẽ bị bôi mực lên mặt. Fukuwarai: Trò chơi ghép hình khuôn mặt, người chơi bịt mắt và đặt các bộ phận như mắt, mũi, miệng lên khung hình khuôn mặt.Những trò chơi này không chỉ thú vị mà còn mang ý nghĩa cầu may cho năm mới.
Xem cuộc thi chạy tiếp sức Hakone Ekiden
Hakone Ekiden là cuộc thi chạy tiếp sức nổi tiếng diễn ra vào đầu năm, được phát sóng trên truyền hình và thu hút sự quan tâm lớn từ người dân. Các đội vận động viên đại học chạy đường dài theo hình thức tiếp sức từ Tokyo đến Hakone và ngược lại. Đây là sự kiện thể thao biểu tượng trong dịp Tết ở Nhật Bản.
Ngày 7 đến 15 tháng 1: Các hoạt động trong "Matsu no Uchi"
Từ ngày 1 đến ngày 7 tháng 1 được gọi là "Matsu no Uchi," là khoảng thời gian trang trí cổng với Kadomatsu (cành thông) và các vật phẩm truyền thống khác. Người Nhật thường tháo dỡ các vật trang trí này vào đêm ngày 6 hoặc sáng ngày 7. Tuy nhiên, ở một số vùng như Kansai, thời gian "Matsu no Uchi" kéo dài đến khoảng ngày 15 tháng 1.
Ăn cháo thất thảo - "Nanakusa-gayu"
Ngày 7 tháng 1 là "Ngày Nanakusa" (Nanakusa no Hi), ngày người Nhật có truyền thống ăn cháo Nanakusa để cầu mong sức khỏe và tránh bệnh tật trong suốt một năm. Nanakusa là bảy loại rau dại bao gồm: seri, nazuna, gogyou, hakobera, hotokenoza, suzuna, và suzushiro. Món cháo này nhẹ nhàng, giúp xoa dịu dạ dày sau khi ăn nhiều món ăn đậm vị trong dịp Tết.
Gửi thiệp Thăm hỏi mùa đông (Kanchuu Mimai)
Nếu bạn không kịp gửi thiệp mừng năm mới (Nengajou) trong thời gian "Matsu no Uchi," bạn có thể gửi "thiệp Chúc Tết muộn" (Kanchuu Mimai). Loại thiệp này thường được gửi trước ngày Lập Xuân (khoảng ngày 4 tháng 2) và tốt nhất là trong tháng 1. Ngoài ra, với những người đang chịu tang, "thiệp Chúc Tết muộn" có thể được sử dụng để gửi lời chúc năm mới đến người thân thiết.
Nghi lễ "Kagami Biraki"
Đây là phong tục ăn bánh mochi Kagami được dâng cúng trong dịp Tết, thường diễn ra sau khi tháo dỡ các đồ trang trí Tết. Lễ này thường được tổ chức vào khoảng ngày 11 tháng 1, với ý nghĩa cầu mong sức khỏe và bình an. Khi chia bánh mochi, người ta dùng búa gỗ thay vì dao để tránh điềm xui.
Thưởng thức zenzai (cháo đậu đỏ ngọt), oshiruko (súp đậu đỏ ngọt)
Zenzai và Oshiruko là những món ăn ngọt phổ biến vào mùa đông, được làm từ đậu đỏ nấu đường, ăn kèm bánh mochi hoặc bánh trôi. Món này thường được chuẩn bị từ bánh mochi Kagami sau lễ Kagami Biraki. Tùy theo vùng miền, cách gọi sẽ khác nhau: ở vùng Kantou, món có nhiều nước được gọi là Oshiruko, trong khi ở vùng Kansai, món sử dụng đậu đỏ nguyên hạt được gọi là Zenzai.
Tham dự Tiệc Tân Niên (Shinnenkai)
Shinnenkai là dịp để mọi người cùng nhau khởi đầu một năm mới với tinh thần quyết tâm. Đây có thể là buổi họp mặt giữa đồng nghiệp, bạn bè, hoặc gia đình, nơi mọi người cùng thưởng thức các món ăn ngon và nâng ly chúc mừng. Dù không có mốc thời gian cố định, tiệc Shinnenkai thường diễn ra từ đầu tháng 1 và đôi khi kéo dài đến đầu tháng 2.
Ngày 14 đến ngày 16 tháng 1: Những hoạt động trong "Koshougatsu"
Ngày mùng 1 tháng 1, được gọi chính xác là "Oshougatsu" (Tết lớn), trong khi ba ngày từ 14 đến 16 tháng 1 được gọi là "Koshougatsu" (Tết nhỏ). Đây là khoảng thời gian đánh dấu sự kết thúc của mùa Tết truyền thống tại Nhật Bản.
Trang trí Mochibana
Mochibana là một loại đồ trang trí truyền thống, gồm cành liễu được gắn bánh mochi màu đỏ và trắng. Mochibana mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu và xua đuổi tà khí. Với hình dáng như những nụ hoa đang hé nở, Mochibana còn đem đến cảm giác mùa xuân đang tới gần.
Tham gia lễ hội Sagichou (Dondoyaki)
Sagichou, còn được gọi là Dondoyaki hoặc Saitoyaki, là lễ hội lửa truyền thống trong đó người dân đốt các đồ trang trí Tết, bàn thờ cũ hoặc bức thư pháp đầu năm. Ngọn lửa trong lễ Sagichou mang ý nghĩa cầu chúc bình an và sức khỏe trong suốt năm. Người ta tin rằng, nếu sưởi ấm cơ thể bên lửa hoặc ăn bánh mochi được nướng trên lửa này, sẽ giúp kéo dài tuổi thọ và tăng cường sức khỏe.
Thưởng thức cháo đậu đỏ Azuki-gayu
Một hoạt động khác trong dịp Koshougatsu là ăn cháo đậu đỏ Azuki-gayu để cầu mong sức khỏe và tránh bệnh tật. Món cháo này còn được gọi là "Jyuugoya Gayu" (cháo ngày 15), vì thường được ăn vào ngày 15 tháng 1. Cháo được nấu trong nồi đất, thêm đậu đỏ đã luộc chín vào giai đoạn cuối, tạo nên hương vị ngọt dịu, nhẹ nhàng và bổ dưỡng.
Comments