Bạn đã từng nhìn thấy Yokai chưa? Một bóng hình xuất hiện trên con đường tối mờ, một cảm giác lặng lẽ trong ngôi nhà cổ kính. Những điều này có thể chính là các Yokai tồn tại gần gũi trong cuộc sống chúng ta. Hãy cùng khám phá lịch sử của Yokai và tìm hiểu sức hấp dẫn của chúng nhé!
※ Khi bạn mua sắm hoặc đặt hàng sản phẩm được giới thiệu trong bài viết, một phần doanh thu có thể được hoàn lại cho FUN! JAPAN.
Yokai là gì? Tại sao Yokai được sinh ra?
Yokai là những hiện tượng kỳ lạ vượt ngoài hiểu biết của con người, hoặc là các sức mạnh bí ẩn gây ra những hiện tượng ấy, vốn không liên quan đến cuộc sống thường nhật. Chúng còn được gọi là "Ayakashi" hoặc "Mononoke," thường là các sinh vật hoặc đồ vật đã biến đổi thành. Trong thời cổ đại, người ta tin rằng các vật thể tự nhiên chứa đựng linh hồn. Những hiện tượng tự nhiên mà con người không thể giải thích được, như sấm sét hay động đất, thường được coi là do Yokai gây ra. Chính sự tôn kính đối với sức mạnh tự nhiên đã sinh ra Yokai. Ngoài ra, những góc tối trong tâm hồn con người như khao khát, sợ hãi hay lo âu cũng có thể hóa thành hình ảnh của Yokai.
Lịch sử của Yokai
Nguồn gốc của Yokai bắt đầu từ thần thoại và truyền thuyết Nhật Bản. Trong các tài liệu cổ như Kojiki hay Nihon Shoki được biên soạn vào thời Nara, đã ghi lại sự tồn tại của các sinh vật như Yamata no Orochi (rắn khổng lồ) hay Oni (quỷ dữ), được xem là nguyên mẫu của Yokai.
Đến thời Heian, các câu chuyện kỳ bí và hiện tượng lạ được tổng hợp trong các tập truyện như Konjaku Monogatari Shu hay Uji Shui Monogatari. Thời kỳ này, các câu chuyện về Yokai được ghi chép lại nhưng chưa mô tả cụ thể về hình dáng của chúng.
Trong thời trung cổ, nhờ sự phát triển của các bức tranh cuộn (emaki) và truyện tranh Otogizōshi, Yokai bắt đầu được miêu tả với hình dáng cụ thể và được thể hiện một cách trực quan. Đến thời Edo, mối quan tâm đến Yokai và ma quỷ ngày càng tăng. Trong các bức tranh ukiyo-e, Yokai và ma quỷ trở thành đề tài phổ biến, thu hút sự tò mò của công chúng.
Theo thời gian, Yokai tiếp tục ảnh hưởng đến đời sống con người qua nhiều hình thức khác nhau. Cùng với sự thay đổi của các thời đại, hình dáng và tính chất của chúng cũng biến đổi. Yokai vừa là biểu tượng của sự đáng sợ, vừa mang sức hấp dẫn huyền bí, khắc sâu trong nền văn hóa Nhật Bản.
Phân loại yokai
Yokai từ xưa đã khơi gợi trí tưởng tượng của con người, tạo nên những câu chuyện và truyền thuyết. Hình dáng của chúng vô cùng đa dạng, và cách phân loại cũng rất phong phú. Hãy cùng phân chia thế giới Yokai theo các góc nhìn khác nhau như hình dáng và nơi sinh sống của chúng.
Phân loại Yokai theo hình dáng: Hình người, hình động vật, hình thực vật, v.v.
Yokai có thể được chia thành các nhóm lớn dựa trên hình dáng và đặc điểm của chúng.
| Hình dáng | Giải thích | Tên Yokai |
| Hình người | Một yokai giống con người và đôi khi sống theo cách hòa nhập với xã hội loài người | Tengu (Thiên Cẩu), Oni (Quỷ), Yuki Onna (Nữ thần tuyết), Zashiki Warashi (Hài Đồng trong phòng khách)... |
| Hình động vật | Yokai có hình dáng động vật và sở hữu khả năng đặc trưng của loài động vật đó. | Nekomata (Mèo hai đuôi), Kitsune (Cáo), Nue (Quái thú Nue)... |
| Hình thực vật | Yokai có hình dáng thực vật và mang các năng lực của cây cối. | Kodama (Linh hồn cây), Jubokko (Cây hút máu)... |
| Khác | Yokai có hình dáng từ các vật tự nhiên hoặc các đồ vật quen thuộc trong đời sống. | Karakasa Kozou (Cậu bé ô giấy), Nurikabe (Bức tường biết đi)... |
Phân loại Yokai theo nơi sinh sống
Yokai cũng có những đặc điểm khác nhau tùy thuộc vào nơi họ sống.
Yokai núi:
Những Yokai này thường xuất hiện ở các khu vực núi non, nơi con người khó tiếp cận. Núi được coi là khu vực thần thánh và bí ẩn, nhưng cũng là nơi đầy rẫy sự sợ hãi. Yokai núi có mối liên hệ mật thiết với thiên nhiên. Ví dụ điển hình là Yamauba (Bà lão núi) và Tengu (Thiên Cẩu).- Yokai sông: Các Yokai sống ở sông, hồ hay đầm lầy có mối liên hệ chặt chẽ với nước. Nước không chỉ mang lại sự sống mà còn tiềm ẩn nguy hiểm như lũ lụt hay tai nạn. Những Yokai nước đại diện cho lòng tôn kính và biết ơn đối với nước. Một Yokai nổi bật là Kappa.
- Yokai trong nhà: Những Yokai sống trong nhà và có sự tương tác trực tiếp với cuộc sống con người. Yokai trong nhà được cho là ảnh hưởng đến các sự kiện gia đình, đôi khi mang lại may mắn, đôi khi gây tai họa. Tiêu biểu là Zashiki Warashi (Hài Đồng trong phòng khách) và Makuragaeshi (Yokai lật gối).
Những Yokai nào nổi tiếng ở Nhật Bản? Tại sao Kappa thích dưa chuột?
Kappa
Kappa là Yokai sống ở vùng nước, toàn thân có màu xanh lá, và trên đầu có một phần giống chiếc đĩa chứa nước. Nếu nước trong đĩa cạn, sức mạnh của Kappa sẽ suy yếu. Kappa thích nghịch ngợm và được biết đến với sở thích ăn dưa chuột và đấu sumo.
Người ta cho rằng Kappa thích dưa chuột vì đây là loại rau thường được dâng lên các vị thần nước trong tín ngưỡng thờ cúng. Kappa được coi là hiện thân của thần nước hoặc phiên bản sa sút của các vị thần này, vì vậy chúng yêu thích loại dưa mọng nước này.
Tengu
Tengu là Yokai sống ở các vùng núi, đặc trưng bởi mũi dài, mặt đỏ và có cánh trên lưng, giúp chúng bay được. Tengu có hình dáng giống con người và sở hữu thần thông mạnh mẽ. Chúng thường thử thách hoặc rèn luyện con người, gắn liền với các tín ngưỡng tu hành và Phật giáo. Các truyền thuyết nổi tiếng về Tengu liên quan đến núi Kurama (Kyoto) và Daiyu (Kanagawa).
Oni
Oni là Yokai có thân hình mạnh mẽ, thường có sừng, da màu đỏ hoặc xanh. Chúng cầm chùy và mặc khố vằn da hổ. Trong các truyền thuyết cổ, Oni được coi là biểu tượng của cái ác gây hại cho con người. Oni xuất hiện trong các câu chuyện như Momotaro và Rashomon. Ngày nay, lễ hội Setsubun vẫn giữ phong tục ném đậu để xua đuổi Oni với câu hô "Oni ra ngoài, phúc vào nhà." Oni còn được xem là biểu tượng trừ tà, tượng trưng cho nỗi sợ hãi và cái ác ẩn sâu trong con người, mang ý nghĩa nhắc nhở về việc tránh xa điều ác.
Yokai và văn hóa hiện đại
Trong văn hóa hiện đại Nhật Bản, yōkai (yêu quái) vẫn đóng vai trò quan trọng, thường xuyên xuất hiện trong các phương tiện truyền thông như anime, manga, và game.Trong các tác phẩm này, yêu quái không chỉ được tái hiện như những sinh vật kỳ bí truyền thống, mà còn được thêm vào các cách giải thích và diễn đạt mới, tạo nên tính cách độc đáo và câu chuyện riêng.Thông qua những tác phẩm này, văn hóa yêu quái không chỉ được kế thừa bởi thế hệ sau mà còn vượt qua biên giới, lan tỏa khắp thế giới.
Giới thiệu các tác phẩm liên quan đến yokai
GeGeGe no Kitarō (ゲゲゲの鬼太郎)
GeGeGe no Kitarō là một bộ manga do Mizuki Shigeru sáng tác, được đánh giá rất cao với chủ đề về văn hóa yêu quái. Ra mắt từ năm 1965, tác phẩm này đã được chuyển thể thành anime nhiều lần và đến nay vẫn được nhiều thế hệ yêu thích. Câu chuyện kể về Kitarō, nhân vật chính cuối cùng còn sót lại của bộ tộc ma, cùng "Mắt cha" (Medama-oyaji) đối đầu với nhiều yêu quái khác nhau. GeGeGe no Kitarō không chỉ miêu tả yêu quái như những sinh vật đáng sợ, mà còn nhấn mạnh đến cá tính và câu chuyện phía sau mỗi yêu quái, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc và khán giả. Phong cách vẽ độc đáo của Mizuki Shigeru cùng cách tiếp cận nhân văn khi miêu tả yêu quái là một trong những điểm hấp dẫn lớn nhất của tác phẩm.
- Con đường Mizuki Shigeru ở Tottori: Hướng dẫn khám phá thế giới của "GeGeGe no Kitaro"
- Cách tận hưởng "Sân bay Conan Tottori Sand Dunes" và "Sân bay Kitaro Yonago". Có thể mua quà lưu niệm không?
Mononoke (モノノ怪)
Mononoke là một bộ anime được phát sóng năm 2007, với chủ đề về yêu quái và hiện tượng kỳ bí, nổi bật nhờ phong cách sáng tạo độc đáo và cấu trúc câu chuyện khác biệt. Câu chuyện xoay quanh "Người bán thuốc" bí ẩn, người đi khắp nơi để giải quyết các hiện tượng kỳ dị (mononoke). Những mononoke này là sự hiện thân của những cảm xúc tiêu cực như oán hận, tức giận, hoặc sợ hãi trong lòng con người, xuất phát từ các sự kiện và con người cụ thể. Phong cách nghệ thuật của Mononoke vô cùng độc đáo, khác biệt hẳn với các anime khác. Nó kết hợp chất liệu như giấy washi, lấy cảm hứng từ nghệ thuật truyền thống Nhật Bản như ukiyo-e (tranh nổi) hay kabuki (kịch nghệ), tạo nên một thẩm mỹ đậm chất Nhật Bản trong thiết kế nhân vật và bối cảnh. Mononoke khéo léo hòa trộn văn hóa truyền thống về yêu quái với nghệ thuật hoạt hình hiện đại, để lại dấu ấn sâu sắc cả về mặt hình ảnh lẫn nội dung.
Natsume’s Book of Friends (夏目友人帳)
Natsume’s Book of Friends là một bộ manga của tác giả Midorikawa Yuki, ra mắt từ năm 2003 và đã được chuyển thể thành anime, nhận được sự yêu thích rộng rãi. Nhân vật chính, Natsume Takashi, có khả năng nhìn thấy yêu quái (ayakashi), điều này khiến cậu bị xa lánh từ khi còn nhỏ. Một ngày nọ, Natsume phát hiện cuốn "Sổ bạn bè" (Yuujinchou) do bà của cậu, Reiko, để lại.
Cuốn sổ này chứa tên của nhiều yêu quái đã bị bà cậu áp chế, và Natsume bắt đầu hành trình trả lại tên cho họ. Thông qua các cuộc gặp gỡ này, Natsume dần hiểu được nỗi đau và tâm tư của các yêu quái, xây dựng mối quan hệ đồng cảm vượt qua ranh giới giữa con người và yêu quái. Câu chuyện của Natsume’s Book of Friends mang lại cảm giác ấm áp, để lại nhiều xúc động trong lòng độc giả và khán giả.
Các địa điểm mà bạn có thể gặp gỡ Yokai
Bảo tàng Yêu Quái (tỉnh Kagawa)
Tại đảo Shōdoshima thuộc tỉnh Kagawa, có một bảo tàng độc đáo tập trung hơn 800 tượng yêu quái được tái hiện theo cách hiện đại, thu thập từ khắp nơi trên thế giới. Những tượng này mang hình dáng hài hước và kỳ lạ, khiến khách tham quan vừa ngạc nhiên vừa thích thú. Khi tham quan bằng hướng dẫn âm thanh, bạn có thể tìm hiểu về lịch sử và bối cảnh của yêu quái. Các triển lãm được thiết kế để theo dõi câu chuyện của yêu quái từ truyền thuyết thời Heian, qua trung cổ, đến thời hiện đại, giúp bạn hiểu cách yêu quái thay đổi theo thời gian.
- Địa điểm: 398 Ko, Tonosho-cho, Shodo-gun, Kagawa
- Giờ làm việc: 9:00 - 21:00 (Thứ 5: 9:00 - 17:00)
- Đóng cửa: Thứ 4 (mở cửa nếu trùng ngày lễ)
- Trang web chính thức: https://yokaimuseum.on-the-trip.com/
👉 Vé Vào Cửa Yokai Art Museum Ở Shodoshima
Phố mua sắm Daishogun Phố Yokai (Kyoto)
"Phố Yêu Quái" (Yōkai Street) là tên gọi của khu mua sắm Ichijō-dōri ở phía bắc thành phố Kyoto, nơi được cho là nơi các yêu quái tsukumogami từng diễu hành trong truyền thuyết "Bách Quỷ Dạ Hành".
Vào mùa hè hàng năm, phố này tổ chức nhiều sự kiện liên quan đến yêu quái, nổi bật là "Bách Quỷ Dạ Hành Ichijō" - sự kiện lớn nhất của khu phố, và "Chợ Mononoke" - một chợ trời yêu quái. Tại đây, bạn có thể tìm thấy những món đồ độc lạ, lý tưởng làm quà lưu niệm hoặc quà tặng đặc biệt.
- Địa điểm: Kamigyo-ku, Thành phố Kyoto
- Trang web chính thức: http://kyoto-taisyogun.com/youkai-event/
👉 Kyoto đề xuất các hoạt động giải trí, thông tin vui chơi và tham quan
Bảo tàng Mizuki Shigeru và Con đường Mizuki Shigeru (Tottori)
Bảo tàng Mizuki Shigeru được xây dựng để tôn vinh những đóng góp của họa sĩ truyện tranh Mizuki Shigeru và sự ảnh hưởng của ông đối với văn hóa yêu quái. Bảo tàng trưng bày các tài liệu về quá trình sáng tác và những tác phẩm nổi tiếng của ông, bao gồm cả "GeGeGe no Kitarō". Bên trong bảo tàng, các nhân vật yêu quái do Mizuki Shigeru tạo ra được thể hiện sống động, mang đến cho du khách cơ hội khám phá thế giới yêu quái.
Con đường "Mizuki Shigeru Road" dẫn từ ga Sakaiminato đến bảo tàng Mizuki Shigeru, kéo dài khoảng 800 mét. Dọc con đường, có 177 bức tượng đồng yêu quái, tạo nên một không gian độc đáo cho những ai yêu thích văn hóa yêu quái Nhật Bản.
- Địa điểm: 5 Honmachi, Thành phố Sakaiminato, Tỉnh Tottori
- Giờ mở cửa: 9:30 đến 17:00 (giờ vào cửa cuối đến 16:30)
- Ngày nghỉ: Mở cửa quanh năm
- Trang web chính thức: https://mizuki.sakaiminato.net/
👉 Tottori gợi ý các hoạt động giải trí, trải nghiệm, vui chơi và tham quan
Comments