Bài viết là một phần trong chuỗi bài giải thích “Kojiki” – cuốn sách cổ nhất của Nhật Bản, tổng hợp các truyền thuyết, thần thoại và lịch sử, được một giáo viên trung học hiện nay giải thích một cách dễ hiểu. Trong bài thứ hai, chúng ta đã được nghe câu chuyện tạo ra đất nước và các vị thần qua câu chuyện của Izanagi và Izanami. Lần này, Amaterasu và Susanoo là hai nhân vật chính, với những truyền thuyết “Ẩn mình trong động đá Amaterasu” và “Tiêu diệt Yamata no Orochi” được giới thiệu. Bài viết sẽ trình bày kèm theo các thông điệp có thể rút ra từ những câu chuyện này.
👉 Hãy thử đọc Kojiki (Yahoo! Shopping)
※ Khi mua sản phẩm hoặc đặt chỗ theo các sản phẩm được giới thiệu trong bài viết, một phần doanh thu có thể được hoàn trả cho FUN! JAPAN.
Ý thức “Nhiễm bẩn” và “Thanh tẩy” trong người Nhật
1. Sự ra đời của Tam Kiko (ba vị thần quý tộc)
Sau khi lâm vào cảnh nguy nan, Izanagi đã kịp may mắn trốn thoát khỏi thế giới âm phủ (Yomi) và trở về được, sau đó hướng về phía mặt trời tại đất Chikushi (nay là tỉnh Miyazaki).
Izanagi nói: “Thế giới ấy thật đáng sợ và đầy ô uế. Cơ thể ta đã bị bẩn thỉu hoàn toàn rồi.”
Nói như vậy, Izanagi lao mình nhảy xuống dòng sông, tự tay rửa sạch cơ thể mình. (Hành động loại bỏ sự ô uế này được gọi là “okiyome” – lễ thanh tẩy) Và từ đó, những điều ô uế từ thế giới Yomi bám trên người Izanagi đã dần biến thành các vị thần tai họa, sinh ra liên tiếp.
Tiếp theo, khi Izanagi rửa mắt trái, cả không gian bừng sáng, và từ đó, một vị nữ thần – Amaterasu – ra đời.
Khi rửa mắt phải, thần mặt trăng Tsukuyomi xuất hiện, và khi rửa mũi, Susanoo – vị thần mãnh liệt với sức mạnh bạo bạo – cũng được sinh ra.
Ba vị thần Amaterasu, Tsukuyomi và Susanoo được gọi chung là Tam Kiko, trong đó Amaterasu và Susanoo trở thành những vị thần chủ chốt ở phần đầu của Kojiki.
Izanagi nói: “Trước đây ta đã sinh ra rất nhiều vị thần, nhưng ba vị này tỏa sáng đặc biệt.”
Trong thế giới Yomi, do chia ly với Izanami, Izanagi đã trải qua những nỗi đau khổ thật sự. Tuy nhiên, qua lễ thanh tẩy, Izanagi đã có thể sinh ra những vị thần đặc biệt, và điều đó đã khiến ông cảm thấy vui mừng vô cùng.
Izanagi ra lệnh: “Amaterasu, con hãy lên Takamagahara để cai quản thiên giới. Tsukuyomi, con hãy cai quản thế giới của đêm.
Susanoo, con hãy cai quản đại dương mênh mông.”
Sau khi ban phát mệnh lệnh, Izanagi thở phào nhẹ nhõm, như thể gánh vác một nhiệm vụ lớn đã được hoàn thành.
Những điểm chú ý trong câu chuyện ra đời của Tam Kiko
Người Nhật có ý thức sống với “sự ô uế” và “lễ thanh tẩy”.
“Sự ô uế” (kegare) được hiểu là trạng thái tinh thần lẫn thể xác suy yếu, giống như từ “気が枯れるke ga kareru” trong tiếng Nhật (nghĩa là “năng lượng cạn kiệt, không còn sức sống”). Người ta còn nói rằng, trong trạng thái như vậy, dễ bị “chấn thương” (怪我kega – nghĩa là vết thương) xảy ra. Bằng cách thanh tẩy và loại bỏ sự ô uế, chúng ta có thể lấy lại trạng thái ban đầu của mình. Sự khôi phục của "気" (ki, nghĩa năng lượng) của "元" (moto, nghĩa ban đầu) chính là nguồn gốc của từ "元気" (genki, nghĩa là sức sống, năng lượng). Cho đến ngày nay, người Nhật thường đi lễ tại đền chùa vào những thời điểm quan trọng của cuộc sống để đuổi những năng lượng xấu và tiếp nhận những năng lượng tốt.
Ngoài ra, khi đến thăm đền, người Nhật thường rửa tay và súc miệng trước khi qua cổng torii. Đây cũng là một hình thức thanh tẩy, giúp chuẩn bị cho tâm hồn và cơ thể trong trạng thái thuần khiết để đối mặt với các vị thần.
Amaterasu ẩn mình trong động đá Amaterasu
1. Nỗi thống khổ của Susanoo
Izanagi đã ra lệnh cho Amaterasu cai quản Takamagahara (thiên giới), Tsukuyomi cai quản thế giới của đêm, và Susanoo cai quản đại dương mênh mông. Tuy nhiên, chỉ có Susanoo không chịu nhận trách nhiệm, cậu liên tục rơi lệ và gây ra những hành động bạo loạn.
Izanagi hỏi:
“Susanoo, tại sao con bỏ mặc công việc của mình?”
Susanoo trả lời:
“Ta muốn gặp mẹ (Izanami). Ta muốn đến Yomi và sống cùng mẹ,”
nói như vậy, nước mắt lại càng rơi rụng.
Izanagi cảm thấy vô cùng thất vọng và đuổi Susanoo khỏi đại dương.
Từ đó, đại dương không còn ai cai quản, cho nên được cho là trở nên hỗn loạn.
Bị Izanagi đuổi khỏi Takamagahara, Susanoo, trước khi tiến về Yomi, đã đến Takamagahara để tạm biệt chị mình – Amaterasu. Và thế là Susanoo tạm thời ở lại Takamagahara.
Một ngày nọ, bất ngờ Susanoo bắt đầu hành động bạo loạn.
Đầu tiên, Susanoo dẫm lên những con đường nhỏ bên bờ ruộng lúa, phá hoại thành cục hỗn độn. Sau đó, cậu còn phát tán phân bón của mình khắp khu vực xung quanh cung điện thiêng liêng.
Ban đầu, Amaterasu bảo vệ Susanoo:
“Có lẽ Susanoo cũng có ý định riêng của mình. Hãy cho cậu ta thêm chút thời gian.”
Nhưng hành động của Susanoo ngày càng trở nên bạo loạn.
Một lần, Susanoo phá hủy mái nhà của nhà dệt vải thiêng liêng và làm rơi một con ngựa hoang từ trên cao.
Chính vì hành động đó, một vị thần đang dệt vải đã không qua khỏi.
Với tư cách là chị cả, Amaterasu cảm thấy trách nhiệm nặng nề, đã ẩn mình trong một hang động được gọi là “Amano-Iwato” (động đá Amaterasu), và cản đóng cửa từ bên trong.
2. Thế giới chìm trong bóng tối
Khi vị thần Mặt Trời Amaterasu ẩn mình trong hang động, cả thế giới trở nên chìm trong bóng tối.
Trong tình trạng khẩn cấp đó, các vị thần ở Takamagahara đã tập trung lại để bàn bạc cách làm cho Amaterasu rời khỏi hang động.
Thần trí tuệ, Omoi-kane, đưa ra ý tưởng:
“Ta có một ý. Bây giờ là lúc tất cả các vị thần cùng nhau tổ chức một bữa tiệc lớn.”
Omoi-kane phân công nhiệm vụ cho từng vị thần. Kế hoạch như sau:
“Tại trước cửa hang động Amaterasu, tất cả các vị thần hãy tụ tập, hát ca và múa lân. Bằng cách tận hưởng một cách hết sức rộn rã, Amaterasu sẽ tò mò, bới ra mặt. Khi đó, thần sức mạnh Amenotajikarao sẽ nắm lấy Amaterasu, kéo cô ra ngoài, và sau đó cản đóng hang động. Cùng lúc đó, hãy chuẩn bị một chiếc gương.”
Kế hoạch được thực hiện. Trước tiên, thần nghệ thuật Amanouzume bắt đầu múa. Điệu múa của cậu thật kỳ lạ, với những cử động quá mạnh mẽ đến mức khiến trang phục rơi xuống, để lộ cả vòng một, khiến các vị thần cười nghiêng ngả.
Âm thanh cười của các vị thần vang lên bên ngoài, làm Amaterasu đang ẩn mình trong hang động lắng nghe.
Amaterasu tự hỏi:
“Ta ẩn mình trong hang động, cả thế giới vốn phải chìm trong bóng tối, nhưng sao các vị thần lại vui vẻ như thế này?”
Amaterasu từ từ hé mở cánh cửa hang động một chút và hỏi:
“Các ngươi đang ồn ào vì điều gì vậy?”
Các vị thần đáp:
“Có một vị thần còn cao quý hơn thần Mặt Trời Amaterasu nữa, đó là vị thần của chúng ta.”
Amaterasu hỏi:
“Một vị thần còn cao quý hơn ta, là ai cơ? Hãy cho ta biết xem.”
Các vị thần đưa chiếc gương về phía Amaterasu. Trong chiếc gương, Amaterasu thấy ngay hình ảnh chính mình.
“Đó… chẳng lẽ chính ta sao!”
TChưa kịp nói hết lời, thần sức mạnh Tajikarao nắm lấy tay Amaterasu, kéo cô ra khỏi hang động, sau đó ngay lập tức dùng dây cột chặt cửa hang động lại, cho đến khi cô không thể quay trở lại. Và từ đó, mọi chuyện trở nên yên ổn.
Thế giới lại được ánh sáng chiếu rọi, các vị thần cũng đều an tâm.
Tuy nhiên, hành động của Susanoo không hề được tha thứ.
Cuối cùng, Susanoo bị đuổi khỏi Takamagahara.
Những điểm chú ý trong câu chuyện Amaterasu ẩn mình trong động đá Amaterasu
Câu chuyện Amaterasu ẩn mình trong động đá có nhiều cách hiểu khác nhau về thông điệp mà nó truyền đạt. Một cách giải thích cho rằng, sự kiện cả thế giới chìm vào bóng tối tượng trưng cho hiện tượng nhật thực toàn phần vào một ngày nào đó. Ở thời cổ đại, người Nhật dựa vào các phương pháp tiên đoán bằng mặt trời và các vì sao để điều hành chính trị, và việc mặt trời – biểu tượng của sự sống – bị che khuất bởi hiện tượng nhật thực toàn phần được cho là một điềm xấu vô cùng.
Một cách nhìn khác cho rằng, hành động Amaterasu ẩn mình trong hang động tượng trưng cho “cái chết”, trong khi việc cô xuất hiện trở lại từ trong hang tượng trưng cho “sự sống”. Theo đó, vị anh hùng thiêng liêng trong thần thoại chính là người có khả năng vượt qua cạm bẫy của sự sống và cái chết thông qua việc liên tục sống lại, tái sinh và khắc phục nguy cơ của sự sống và cái chết. Trước khi ẩn mình trong động đá, Amaterasu đã mất hết tự tin do bị Susanoo làm phiền.
Tuy nhiên, khi Amaterasu trở lại từ hang động, điều đó được hiểu là bà đã lấy lại được quyền lực của vị thần Mặt Trời, cũng như sự tự tin của vị thần tối cao trong Kojiki, đồng thời khẳng định quyết tâm cai quản đất nước Nhật Bản.
Những vùng đất gắn liền
Đền Amano-Iwato (あまのいわとじんじゃ)
Nằm ở thị trấn Takachiho, huyện Nishiusuki, tỉnh Miyazaki. Đây là ngôi đền thờ cúng, nơi coi hang động mà Amaterasu đã ẩn mình trong thời kỳ ẩn mình như là thân thể thiêng liêng của Ngài.
Amano-Yasu no Kawara (あまのやすのかわら)
Cũng nằm ở thị trấn Takachiho, huyện Nishiusuki, tỉnh Miyazaki. Đây được cho là địa điểm mà Omoi-kane cùng các vị thần đã nghĩ ra kế hoạch kéo Amaterasu ra khỏi hang động.
Truyền thuyết tiêu diệt Yamata no Orochi của Susanoo
1. Thành tích của Susanoo
Sau khi bị mẹ Izanami trục xuất khỏi đại dương và bị chị Amaterasu đuổi khỏi Takamagahara, Susanoo mất đi nơi trú ẩn của mình và hạ cánh xuống vùng Izumo của Ashihara no Nakatsukuni (nay là tỉnh Shimane). Khi tình cờ dừng chân tại một ngôi làng, Susanoo phát hiện một cặp vợ chồng già đang ôm lấy một thiếu nữ và khóc nức nở. Tên thiếu nữ ấy là Kushinadahime.
Susanoo hỏi:
“Các ngươi vì sao lại khóc như vậy?”
“Thực ra, chúng tôi có tám người con gái, nhưng từ sâu trong núi đã xuất hiện Yamata no Orochi – một quái vật khổng lồ với một thân có tám đầu và tám đuôi – và nó đã ăn thịt từng người một mỗi năm. Cho đến nay, chỉ còn lại con gái này. Và năm nay, quái vật lại sắp xuất hiện, vì vậy chúng tôi mới khóc.”
Yamata no Orochi là một quái vật khổng lồ có một thân với tám đầu và tám đuôi.
Susanoo đề nghị rằng, nếu cậu tiêu diệt được quái vật này, cậu sẽ được phép kết hôn với Kushinadahime.
Phương pháp tiêu diệt của cậu khá độc đáo. Đầu tiên, Susanoo chuẩn bị tám thùng rượu có nồng độ cao và hương thơm dễ chịu, rồi cho mỗi thùng rượu đó vào mỗi đầu của Yamata no Orochi để khiến quái vật say rượu. Khi Yamata no Orochi bị say, Susanoo đã dùng thanh kiếm mà cậu tự hào sở hữu chặt cổ từng đầu của nó.
2. Thu được thanh kiếm Kusanagi
Kế hoạch của Susanoo đã thành công một cách xuất sắc. Yamata no Orochi uống hết rượu, liền say sưa và bắt đầu ngáy ngủ. Trong lúc quái vật ngủ say, Susanoo đã chặt cổ nó. Trong quá trình chặt, đã vang lên tiếng “kachiri” và vỏ kiếm tự hào của cậu rơi ra.
Susanoo nhận xét:
“Có vẻ như trong thân thể của Yamata no Orochi có chứa đựng một thứ gì đó vô cùng cứng rắn.”
Khi nhìn kỹ, cậu phát hiện bên trong quái vật có một thanh kiếm sắc bén như băng, đẹp đến lạ thường.
“Chưa bao giờ ta thấy thanh kiếm nào đẹp đến thế!”
Susanoo quyết định tặng thanh kiếm ấy cho Amaterasu. Có lẽ đó cũng là cách để cậu chuộc lại lỗi lầm vì những phiền toái mà cậu từng gây ra ở Takamagahara.
Sau này, thanh kiếm này được gọi là “草薙の剣 (Kusanagi no Tsurugi)” – một trong “Ba báu vật thiêng liêng” được gia đình hoàng gia truyền lại qua nhiều thế hệ.
Như vậy, sau khi tiêu diệt Yamata no Orochi và kết hôn với Kushinadahime, Susanoo đã xây dựng cung điện ở Izumo và bắt đầu một cuộc sống mới. Vùng đất này từ xưa đã nổi tiếng với trữ lượng sắt cát dồi dào và cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp. Cuộc sống mới ở Izumo cùng Kushinadahime đã giúp chữa lành tâm hồn tổn thương của Susanoo.
Những điểm rút ra từ truyền thuyết tiêu diệt Yamata no Orochi của Susanoo
Vùng Izumo ở tỉnh Shimane là một trong những địa điểm quan trọng được đề cập trong Kojiki và chứa đựng nhiều bí ẩn. Trước khi Kojiki được biên soạn, có ý kiến cho rằng, người dân Izumo đã tôn thờ những ngọn núi có hình dạng giống rắn và sử dụng nước chảy ra từ đó để trồng lúa, cầu mong vụ mùa bội thu và dâng rượu lên bàn thờ. Vì vậy, việc tiêu diệt Yamata no Orochi được cho là mang thông điệp nhằm phá bỏ những phong tục truyền thống của vùng này và thống nhất đất nước Nhật Bản.
Một cách nhìn khác cho rằng, Izumo nằm ở phía biển Nhật Bản và trong thời kỳ giao thương sôi nổi với Trung Quốc, có thể đã xảy ra những mâu thuẫn với thuyền viên Trung Quốc. Trên thuyền của họ có thể có những biểu tượng rắn gợi nhớ đến Yamata no Orochi, và thuyền đó có thể chứa đựng nhiều thanh kiếm đồng.
Dù Kojiki chủ yếu kể về những câu chuyện thần thoại, nhưng nếu đọc sâu, ta có thể hình dung rằng những câu chuyện này phản ánh các sự kiện có thật trong lịch sử – điều này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của Kojiki.
Trong truyền thuyết Yamata no Orochi, hình ảnh Susanoo thay đổi và thể hiện sức mạnh không chỉ vì bản thân mà còn vì lợi ích của người khác được thể hiện rõ ràng. Bị cha Izanagi và chị Amaterasu từ chối, Susanoo cảm nhận được sự cô đơn và qua đó có sự trưởng thành của tâm hồn.
Hình ảnh Susanoo quyết tâm chuộc lại quá khứ, thay đổi môi trường và định cư tại một vùng đất mới cho thấy thông điệp “cuộc sống luôn có thể bắt đầu lại từ đâu đó.”
Những vùng đất có mối liên hệ
Sông Hii (ひいかわ)
Là con sông chảy qua đồng bằng Izumo, tỉnh Shimane. Đây được cho là nơi mà Susanoo, sau khi bị đuổi khỏi Takamagahara, đã lần đầu tiên hạ cánh xuống Ashihara no Nakatsukuni. Vì sông Hii từ xưa đã nhiều lần gây lũ lụt dữ dội, nên có người cho rằng chính dòng sông này cũng được ví như Yamata no Orochi.
Amaterasu và Susanoo – hai vị thần anh em – là những vị thần được yêu thích nhất trong Kojiki. Trong bài viết này, chúng tôi đã trình bày câu chuyện “Amaterasu ẩn mình trong động đá” và “Truyền thuyết tiêu diệt Yamata no Orochi”. Qua việc tưởng tượng và suy ngẫm những thông điệp từ các câu chuyện này, bạn có thể cảm nhận sâu sắc hơn vẻ đẹp của Kojiki. Trong bài viết tiếp theo, nhân vật chính sẽ là Ōkuninushi – hậu duệ của Susanoo. Hãy cùng chờ đón bài viết tiếp theo.
👉 Hãy thử đọc Kojiki (Yahoo! Shopping)
< Tham khảo>
Những truyền thuyết của Nhật Bản ①: Amano-Iwato – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Những truyền thuyết của Nhật Bản ②: Yamata no Orochi – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Những truyền thuyết của Nhật Bản ③: Con thỏ trắng của Inaba – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Những truyền thuyết của Nhật Bản ④: Vùng đất kia – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Những truyền thuyết của Nhật Bản ⑦: Konohanasakuya-hime – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Những truyền thuyết của Nhật Bản ⑩: Yamato Takeru – Ayako Nishino, Hikutama no Shuppan
- Sách minh họa Kojiki dễ hiểu nhất – Yuji Sawabe, Saizusha
- Kojiki – Rất dễ hiểu – Ban biên tập Lịch sử Kamiyu, Seitōsha
- Thần thoại Nhật Bản – Junichi Yoda, Kodansha Aoi Tori Bunko
- Thần thoại Nhật Bản – Miyoko Matsutani, Norashoten
- Bách khoa toàn thư về các vị thần Nhật Bản 2: Các vị thần luôn bảo vệ cuộc sống – Minerva Shobo
- Bách khoa toàn thư về các vị thần Nhật Bản 3: Các vị thần bảo vệ đời sống – Minerva Shobo
- Những vị thần Nhật Bản: Sách ảnh 2 – Những vị thần hiện hữu – Minerva Shobo
- Những vị thần Nhật Bản: Sách ảnh 3 – Những vị thần bảo vệ cuộc sống – Minerva Shobo
Comments