Nhật Bản là cường quốc về anime, với nhiều thể loại đa dạng, trong đó các tác phẩm lịch sử luôn là một thể loại được yêu thích. Đặc biệt, thời kỳ cuối Mạc phủ (Bakumatsu) – giai đoạn đầy biến động trước khi Nhật Bản hiện đại ra đời – là nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm. Một trong những nhóm nhân vật thường xuất hiện trong các anime và manga lấy bối cảnh thời kỳ này chính là Shinsengumi.
Nhóm Shinsengumi đã trở thành hình tượng trong nhiều tác phẩm nổi tiếng như Gintama hay Rurouni Kenshin, với các nhân vật được lấy cảm hứng từ các thành viên của tổ chức này. Những samurai này đã chiến đấu quyết liệt trong bối cảnh những cuộc tranh giành chính trị phức tạp, và họ được xem là “những samurai cuối cùng” của Nhật Bản. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về nhóm Shinsengumi và những câu chuyện của họ một cách dễ hiểu.
Lưu ý: Một phần doanh thu từ các sản phẩm được giới thiệu trong bài viết có thể được chuyển lại cho FUN! JAPAN.
Shinsengumi là ai? Câu chuyện về những thanh niên phi thường thời Bakumatsu (cuối thời Mạc Phủ)
Bối cảnh ra đời của Shinsengumi trong thời kỳ Bakumatsu đầy biến động
Thời kỳ "Bakumatsu" (Mạc Mạt) bắt đầu vào năm 1853 (niên hiệu Kaei thứ 6) với sự kiện "Hạm đội Hắc thuyền". Đây là thời điểm khi Perry từ Mỹ đến Nhật Bản để buộc nước này phải mở cửa sau thời gian dài bế quan tỏa cảng.
Sự kiện này kích thích phong trào Tôn vương Nhương di (tôn kính Thiên hoàng và trục xuất người nước ngoài) phát triển mạnh mẽ tại Kyoto. Tuy nhiên, phong trào này đi kèm với những hành động cực đoan như các vụ ám sát nhân danh "Thiên trừng" (trừng phạt của trời), nhằm vào những người thuộc phe ủng hộ chính sách mở cửa của Mạc phủ. Điều này khiến tình hình an ninh tại Kyoto ngày càng xấu đi.
Để đối phó với tình trạng này, một lực lượng đặc biệt đã được thành lập với mục đích ban đầu là bảo vệ Tướng quân Tokugawa Iemochi (Tướng quân đời thứ 14) khi ông đến Kyoto. Lực lượng này được gọi là "Rōshigumi" (Nhóm lãng sĩ - chỉ những samurai mất chủ nhân), và việc tuyển mộ được tiến hành rộng rãi.
Sự thành lập và vai trò của Shinsengumi
Những người đầu tiên tham gia là Kondo Isami, Hijikata Toshizo và các thành viên của môn phái kiếm thuật Tennen Rishin-ryu, đến từ vùng Tama (phía tây Tokyo ngày nay). Mặc dù không thuộc trường phái kiếm thuật danh tiếng, họ vẫn mạnh mẽ bước lên, dù từng bị chế giễu là "kiếm pháp củ khoai" (ý nói quê mùa). Ngoài ra, lực lượng này còn thu hút khoảng 300 người khác, bao gồm cả nhà sư, yakuza và dân thường có kỹ năng chiến đấu.
Tuy nhiên, khi đến Kyoto, nhóm Rōshigumi đã bị chia rẽ do các bất đồng về tư tưởng chính trị, đặc biệt là liên quan đến phong trào Tôn vương Nhương di. Những người như Kondo Isami và Hijikata Toshizo quyết định ở lại Kyoto và chịu sự quản lý của phiên Aizu (hiện nay là thành phố Aizuwakamatsu, tỉnh Fukushima), nơi đảm nhiệm vai trò bảo vệ Kyoto. Họ lập căn cứ tại làng Mibu và tự xưng là "Miburoshi-gumi" (Nhóm lãng sĩ Mibu). Tại Kyoto, người dân thường gọi họ là "Miburo", một cái tên vừa mang ý nghĩa kính sợ vừa pha chút dè chừng.
Năm 1863 (niên hiệu Bunkyu thứ 3), họ ra mắt trong sự kiện "Chính biến ngày 18 tháng 8", một cuộc đảo chính nhằm trục xuất các phe Tôn vương Nhương di khỏi Kyoto. Với công lao này, nhóm được triều đình công nhận và ban cho tên gọi Shinsengumi. Vai trò chính của họ không phải là hoạt động quân sự, mà là duy trì trật tự an ninh tại Kyoto thông qua các cuộc tuần tra, giống như một lực lượng cảnh sát thời bấy giờ.
Mối liên hệ với văn hóa Samurai
Danh tiếng của Shinsengumi bắt đầu lan rộng vào năm 1864 (năm Nguyên Trị thứ nhất) nhờ "Sự kiện Ikedaya". Đây là một âm mưu đáng sợ của phe Tôn vương Nhương di nhằm biến Kyoto thành biển lửa, nhưng Shinsengumi đã kịp thời ngăn chặn kế hoạch này. Cùng năm đó, họ tham gia "Sự biến Cấm môn", khi phiên Chōshū (nay là tỉnh Yamaguchi) sử dụng vũ lực để chống lại triều đình. Những chiến công này giúp họ được thừa nhận và vào năm 1867 (năm Khánh Ứng thứ 3), Shinsengumi trở thành Mạc thần (các thuộc hạ trực thuộc Mạc phủ), tức là chính thức mang thân phận samurai.
Từ khi thành lập nhóm Lãng sĩ Mibu, Shinsengumi đã duy trì một quy tắc nghiêm ngặt: "Không được làm điều đi ngược lại tinh thần võ sĩ đạo." Những ai vi phạm quy tắc này buộc phải thực hiện "seppuku" (nghi thức tự mổ bụng). Đây là một hành động đòi hỏi lòng dũng cảm, được xem là cái chết danh dự nhất đối với một samurai.
Thời kỳ Edo kéo dài với hòa bình, khiến nhiều samurai mất đi bản chất võ sĩ và thậm chí quay lưng lại với Mạc phủ. Tuy nhiên, Shinsengumi vẫn giữ vững lý tưởng trung thành và khát vọng sống đúng chất samurai. Họ chiến đấu vì Mạc phủ cho đến tận cùng trong Chiến tranh Boshin, thể hiện tinh thần của một nền văn hóa Samurai cổ xưa và cao quý.
Những thành viên chủ chốt của Shinsengumi
Kondō Isami: Linh hồn của Shinsengumi
Kondō Isami là vị cục trưởng huyền thoại của Shinsengumi. Ông sinh năm 1834 (năm Thiên Bảo thứ 5) tại thành phố Chōfu, Tokyo ngày nay. Kondō xuất thân từ một gia đình nông dân giàu có, nơi cha ông chú trọng giáo dục văn hóa và võ thuật.
Cùng với anh trai, Kondō theo học phái kiếm thuật Tennen Rishin-ryu. Nhờ tài năng vượt trội, ông được nhận làm con nuôi của dòng phái và trở thành trưởng môn đời thứ tư.
Kiếm thuật của Kondō được gọi là "kiếm pháp khí phách". Trong "Sự kiện Ikedaya", ông đã chiến đấu với khoảng 20 đối thủ trong suốt hai giờ và là người duy nhất trong nhóm bốn người xông vào bên trong mà không bị thương. Tuy nhiên, sau thất bại trong Chiến tranh Boshin, ông bị xử trảm, khép lại cuộc đời đầy hào hùng của mình.
Hijikata Toshizō: Cục phó ác quỷ của Shinsengumi
Giống như Kondō Isami, Hijikata Toshizō xuất thân từ một gia đình nông dân giàu có. Ông nổi tiếng với vẻ ngoài điển trai như diễn viên, khiến ông rất được phụ nữ yêu mến. Qua các bức ảnh được truyền lại, vẻ đẹp của ông vẫn được coi là "soái ca" theo tiêu chuẩn ngày nay.
Tuy nhiên, Hijikata cũng được biết đến với biệt danh "Cục phó ác quỷ". Ông không ngần ngại trừng phạt nghiêm khắc những thành viên vi phạm kỷ luật, kể cả các lãnh đạo cấp cao cũng không ngoại lệ. Nhờ sự nghiêm minh này, Hijikata đã biến Shinsengumi thành một tập thể samurai mạnh mẽ và kỷ luật. Ông qua đời trong Chiến tranh Boshin sau khi trúng đạn trên chiến trường.
Okita Sōji: Kiếm sĩ thiên tài
Okita Sōji được coi là kiếm sĩ số một của Shinsengumi. Sinh ra là con trưởng của một võ sĩ phiên Shirakawa (nay là thành phố Shirakawa, tỉnh Fukushima), Okita trở thành đệ tử nội trú tại võ đường của Tennen Rishin-ryu. Kỹ năng kiếm thuật của ông được đánh giá là xuất chúng, đặc biệt nổi tiếng với "ba nhát đâm liên hoàn" (sandanzuki), nhanh đến mức mắt thường không thấy được.
Okita đảm nhận vai trò Đội trưởng Đội Một của Shinsengumi và có nhiều cống hiến trong các chiến dịch. Tuy nhiên, ông qua đời khi còn trẻ vì bệnh lao vào năm 1868 (năm Khánh Ứng thứ 4). Hình ảnh của ông thường được miêu tả trong văn hóa đại chúng như một mỹ nam với nước da trắng, dựa trên cái chết trẻ của ông.
Saitō Hajime: Thiên tài "nhất kích tất sát"
Saitō Hajime là con của một gokenin (loại võ sĩ cấp thấp trực thuộc Mạc phủ Edo). Ông được đánh giá cao, thậm chí có thể vượt qua cả Okita Sōji về kỹ năng kiếm thuật.
Trong Shinsengumi, ông giữ chức Đội trưởng Đội Ba và là một trong những sư phụ dạy kiếm thuật. Saitō cũng thường được giao nhiệm vụ ám sát những kẻ phản bội hoặc gián điệp, nổi tiếng với khả năng hạ gục đối thủ chỉ bằng một đòn duy nhất.
Sau Minh Trị Duy Tân, ông gia nhập lực lượng cảnh sát và tham gia "Cuộc chiến Tây Nam" vào năm 1877 (năm Minh Trị thứ 10), được xem là cuộc nội chiến cuối cùng của Nhật Bản. Ông sống thọ, và qua đời vào năm 1915 (năm Đại Chính thứ 4).
Shinsengumi trong văn hóa hiện đại
Lý do Shinsengumi được lưu truyền đến ngày nay
Shinsengumi từng bị coi là "kẻ thù của triều đình" vì họ đứng về phía Mạc phủ, bên thua cuộc trong Chiến tranh Boshin, và bị gắn mác là một "nhóm sát thủ". Tuy nhiên, theo thời gian, họ dần được đánh giá lại như những người dân thường với lòng trung thành không thua kém các samurai và sống theo tinh thần võ sĩ đạo chân chính. Điều này phù hợp với chính phủ Nhật Bản thời bấy giờ khi hướng tới chế độ quân sự hóa.
Sau Thế chiến thứ hai, các thành viên cá tính như Kondō Isami hay Hijikata Toshizō được nhà văn nổi tiếng Shiba Ryōtarō làm nổi bật qua nhiều tiểu thuyết lịch sử. Họ được khắc họa như những câu chuyện thành công trong tiểu thuyết và phim truyền hình. Ngày nay, Shinsengumi tiếp tục xuất hiện trong các tác phẩm anime, manga và nhiều hình thức văn hóa khác.
Các anime có sự xuất hiện của Shinsengumi
Hakuōki: Shinsengumi Kitan
Đây là một trò chơi phiêu lưu lãng mạn dành cho nữ, phát hành lần đầu vào năm 2008. Câu chuyện kể về một cô gái đến Kyoto trong thời kỳ loạn lạc cuối Edo để tìm kiếm cha mình và bắt đầu hành trình cùng Shinsengumi.
Tác phẩm kết hợp yếu tố lịch sử của Shinsengumi với các yếu tố giả tưởng như quỷ và ma cà rồng đã trở nên cực kỳ nổi tiếng. Hakuōki đã được chuyển thể thành anime truyền hình, phim hoạt hình chiếu rạp, sân khấu, nhạc kịch, truyện tranh và nhiều nội dung khác.
- Trang web chính thức: Trang web tổng hợp Sakura Oni https://www.otomate.jp/portal/hakuoki/
👉 Mua sản phẩm liên quan đến Hakuouki (Yahoo! Shopping)
"Gintama"
Ra mắt năm 2004 trên tạp chí Weekly Shōnen Jump, Gintama là một manga nổi tiếng lấy bối cảnh Edo bị người ngoài hành tinh xâm chiếm. Tác phẩm kết hợp yếu tố hài hước, hành động và tình cảm, lấy cảm hứng từ các thành viên Shinsengumi như Kondo Isami, Hijikata Toshizo để xây dựng "Shinsengumi" phiên bản hài hước.
Bộ truyện tranh này đã phát hành hơn 73 triệu bản trên toàn thế giới. Anime truyền hình với 367 tập được phát sóng từ năm 2006 đến năm 2018, cùng với các phiên bản phim hoạt hình chiếu rạp và phim live-action cực kỳ thành công.
- Trang web chính thức: Trang web kỷ niệm 20 năm "Gintama" https://anime-gintama.com/
👉 Mua sản phẩm Gintama (Yahoo! Shopping)
Rurouni Kenshin - Lãng khách Kenshin
Câu chuyện xoay quanh Himura Kenshin, một samurai từng được biết đến với biệt danh Hitokiri Battōsai trong thời kỳ cuối Edo, người cố gắng sống trong một thời đại mới. Các thành viên của Shinsengumi như Okita Sōji và Saitō Hajime được dùng làm nguyên mẫu cho một số nhân vật trong truyện.
Rurouni Kenshin bắt đầu xuất bản trên Weekly Shōnen Jump năm 1994 và được chuyển thể thành anime vào năm 1996. Tác phẩm còn được mở rộng qua OVA, phim live-action và hiện nay đang tiếp tục với phần Hokkaidō-hen trên tạp chí Jump SQ.
- Trang web chính thức: Anime truyền hình "Rurouni Kenshin -Meiji Kenko Romantan-" https://rurouni-kenshin.com/
👉 Mua sản phẩm Rurouni Kenshin (Yahoo! Shopping)
Ao no Miburo
Đây là một manga đang được chú ý, được đăng tải trên Weekly Shōnen Magazine, kể câu chuyện về Shinsengumi qua góc nhìn của một cậu bé nhân hậu và chính trực tại Kyoto cuối thời Edo. Tên gọi "Miburo" xuất phát từ biệt danh của Shinsengumi khi họ còn là nhóm Rōshi Mibu.
Tác phẩm đã được chuyển thể thành anime truyền hình vào tháng 10 năm 2024 và phần thứ hai bắt đầu phát sóng từ tháng 1 năm 2025. Đây là một trong những tác phẩm mới nhất về Shinsengumi hiện nay.
- Trang web chính thức: Ao no Miburo [Anime truyền hình] https://miburoanime.com/
👉 Mua sản phẩm Miblo màu xanh (Yahoo! Shopping)
Các địa điểm liên quan đến Shinsengumi
Chùa Mibu (tỉnh Kyoto)
Được thành lập vào năm 991 (năm Seiryaku 2). Từ lâu, nơi này đã thu hút những tín đồ thuộc tín ngưỡng Jizou và là nơi cầu an, tránh tai ương, mang lại sự may mắn cho người dân. Là một ngôi chùa có lịch sử lâu đời, Mibu-dera vẫn gìn giữ nhiều bảo vật, trong đó có cả những di sản văn hóa quan trọng. Vào thời kỳ Bakumatsu, Chùa Mibu-dera đã được sử dụng làm nơi huấn luyện cho các thành viên của Shinsengumi. Đảo trong hồ ở phía Đông khuôn viên chùa được gọi là "Mibu-zuka", nơi có tượng bán thân của Kondou Isami, đài tưởng niệm tóc và mộ của các thành viên Shinsengumi. Cửa hàng trong khuôn viên chùa cũng bán các sản phẩm độc đáo liên quan đến Shinsengumi.
Chùa Mibu
Địa chỉ: 31, Mibu Nagano-miya-cho, Quận Nakagyo, Kyoto
- Cách di chuyển: Đi bộ khoảng 10 phút từ Ga Omiya của Tàu điện Hankyu hoặc Ga Shijo-Omiya của Tàu điện Keifuku
- Giờ mở cửa: 8:30 - 17:00 (Di tích Shinsengumi và cửa hàng mở cửa từ 9:00 - 16:00)
- Trang web chính thức: https://www.mibudera.com/
Tài liệu tham khảo
Sato Fumihide, Funabiki Kazuko, Shinsengumi: Ảnh minh họa phiên bản gốc (Gendai Shokan, 2003, 174 trang)
Tanaka Hiromi, Samurai cuối cùng! Giới thiệu về Shinsengumi (Gento-sha, 2004, 119 trang)
Danh sách các kiếm sĩ nổi tiếng cuối thời Bakumatsu 99 (Bách khoa toàn thư của Futabasha) (Futabasha, 2014, 191 trang)
Kikuchi Akira, Shinsengumi: Lý thuyết tổ chức thanh trừng (Bungei Shunju, 2016, 263 trang)
Comments