Đông chí là ngày có thời gian ban ngày ngắn nhất và thời gian ban đêm dài nhất trong năm, thường rơi vào khoảng ngày 21 tháng 12. Ở Nhật Bản, có phong tục ăn bí ngô và tắm nước yuzu trong dịp này. Tại sao? Khi nào? Và vì mục đích gì? Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc xoay quanh ngày Đông chí!
Đông chí là gì? Những phong tục vào ngày Đông chí.
Đặc điểm của ngày Đông chí
Ngày Đông chí là ngày mà độ cao của mặt trời so với đường chân trời thấp nhất trong năm, khiến thời gian ban ngày ngắn lại. Bóng của các vật thể dài ra, và ánh sáng mặt trời chiếu từ cửa sổ có thể vào sâu tận bên trong phòng. Ánh sáng mặt trời yếu dần, cây cối dần trở nên héo úa, khiến mùa này trở thành thời điểm đầy lo lắng đối với những người làm nông.
Đông chí, trong tiếng Nhật, được viết bằng chữ Hán "冬至," có nghĩa là "chạm đến mùa đông." Đúng như ý nghĩa của từ này, đây cũng là thời điểm cái lạnh bắt đầu trở nên khắc nghiệt.
Đông chí là mùa "khởi đầu"
Dù là thời điểm như vậy, nhưng nếu nhìn theo một góc độ khác, từ ngày Đông chí trở đi, thời gian ban ngày sẽ dần dài ra hướng về mùa xuân và mùa hè, đến khi đạt tới "hạ chí," lúc ban ngày dài nhất và ban đêm ngắn nhất. Nói cách khác, đây cũng là mùa của một "sự khởi đầu."
Ngày Đông chí còn được gọi là “ngày mặt trời tái sinh,” và được xem là “ngày hồi phục” hay “ngày tái sinh.” Từ sau Đông chí, sức sống của vạn vật dần khôi phục và vận may tăng lên. Không chỉ ở Nhật Bản mà nhiều quốc gia trên thế giới cũng có nhiều lễ hội và phong tục vào dịp này.
"Nhất Dương Lai Phục (一陽来復)" là gì?
Ngày Đông chí còn được gọi là ngày "Nhất Dương Lai Phục" (一陽来復), mang ý nghĩa rằng "âm cực điểm rồi sẽ quay lại dương," ngụ ý rằng sau những điều không tốt sẽ là những chuyển biến tích cực. Với mong ước cải thiện vận may, một số đền thờ phát bùa hộ mệnh ghi chữ "Nhất Dương Lai Phục" từ ngày Đông chí cho đến tiết lập xuân.
Đông chí năm 2024 là khi nào?
Ngày Đông chí được xác định dựa trên chuyển động của mặt trời, vì vậy nó không cố định hàng năm. Đông chí thường rơi vào khoảng ngày 21 tháng 12. Đông chí năm 2024 là thứ Bảy, ngày 21/12.
7 món ăn truyền thống vào ngày Đông chí
Tại sao nên ăn bí ngô vào ngày Đông chí?
Món ăn truyền thống của ngày Đông chí không thể không nhắc đến bí đỏ. Bí đỏ vốn là loại rau mùa hè, nhưng do có thể bảo quản lâu, nên bí thu hoạch từ mùa hè có thể dùng vào mùa đông.
Vậy tại sao ngày Đông chí lại gắn liền với bí đỏ? Có nhiều giả thuyết khác nhau, nhưng một trong những lý do là vì bí đỏ còn được gọi là "nankin," và người ta tin rằng ăn những món có chữ "ん" trong tên sẽ mang lại "vận" may, vì thế bí đỏ trở thành món ăn mang ý nghĩa cầu may.
Ngoài ra, bí đỏ rất giàu dinh dưỡng như vitamin, carotene, canxi và sắt, giúp duy trì sức khỏe cơ thể và phòng ngừa cảm lạnh. Người ta còn cho rằng bí được thu hoạch vào mùa hè, qua mùa thu và tích trữ đến mùa đông sẽ tự nhiên tăng thêm vị ngọt.
Một số cách chế biến bí đỏ phổ biến là món "bí đỏ hầm" hoặc món "itoko-ni" (món hầm bí đỏ và đậu đỏ). Màu đỏ của đậu đỏ được cho là có khả năng xua đuổi tà khí, và món ăn kết hợp giữa đậu đỏ để trừ tà và bí đỏ để tăng vận may này được coi là sự kết hợp mang lại điềm lành.
7 món ăn vào ngày Đông chí
Ngoài ra, nên người ta tin rằng ăn các loại thực phẩm có âm "ん" trong tên sẽ mang lại may mắn.
Bảy loại thực phẩm bao gồm "nankin (bí đỏ), renkon (củ sen), ninjin (cà rốt), ginnan (hạt bạch quả), kinkan (quất vàng), kanten (thạch rau câu) và undon (udon)" được gọi chung là "Thất Thảo của ngày Đông Chí."
Tại sao nên ăn "konjac" vào ngày Đông chí
Bên cạnh "Thất Thảo của ngày Đông Chí", konjac cũng hay được nhắc đến. Konjac chứa rất nhiều chất xơ, vì vậy nó có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa. Nó được cho là "cát làm sạch cơ thể" vì nó cải thiện nhu động ruột và bài tiết các chất thải tích tụ trong cơ thể, và konjac đôi khi được ăn vào ngày Đông chí.
Tại sao lại ngâm mình trong bồn tắm yuzu vào ngày Đông chí?
Như đã đề cập, vì ngày Đông chílà ngày có thời gian ban ngày ngắn nhất trong năm, nên người ta cho rằng nó sẽ làm vận khí suy giảm và cơ thể trở nên yếu đi. Do đó, phong tục cầu chúc sức khỏe, tránh bệnh tật đã ra đời, không chỉ bằng cách ăn bí đỏ mà còn bằng việc tắm nước yuzu. Hương thơm của yuzu giúp xua đuổi tà khí và mang ý nghĩa "làm sạch cơ thể trước khi đón nhận vận may." Người ta truyền tai nhau rằng nếu tắm nước yuzu vào dịp này, suốt cả năm sẽ không bị cảm lạnh.
Ngoài ra, vì yuzu phải mất nhiều năm mới cho quả, nên trong đó còn gửi gắm ước nguyện rằng những nỗ lực lâu dài sẽ được đền đáp xứng đáng.
Những điều kiêng kị vào ngày Đông Chí
Vì ngày Đông chí được cho là thời điểm cực âm khí, nên tránh thức khuya và để cơ thể nhiễm lạnh. (*Có nhiều giả thuyết khác nhau.)
Ngoài ra, cũng nên kiêng những hành động tiêu cực, việc dọn dẹp quy mô lớn hay bắt đầu những điều mới. Ngày Đông chí nên được dành để thư giãn, tích lũy năng lượng và nghỉ ngơi đầy đủ, chuẩn bị tinh thần để đón chào một năm mới.
Ngày Đông chí, khi thời gian từ bình minh đến hoàng hôn ngắn nhất trong năm, ở Nhật Bản có những phong tục như ăn bí đỏ để xua đuổi tà khí và tăng cường vận may, hoặc tắm nước yuzu để tránh cảm lạnh. Nếu bạn đến Nhật vào dịp Đông chí, hãy thử trải nghiệm "Đông chí" bằng cách mua bí đỏ ở các cửa hàng tiện lợi và yuzu ở siêu thị để tham gia vào những phong tục này!
Comments