Nhật Bản, một đất nước nổi tiếng với văn hóa lúa gạo, có rất nhiều món ăn chế biến từ gạo. Ngoài các món như cơm tempura, cơm thịt bò, còn có rất nhiều món cơm đặc trưng từ các vùng miền khác nhau của Nhật Bản. Tokyo có món cơm Fukagawa, Gifu có cơm Sayori, Shimane có cơm Uzume, Osaka có cơm Kayaku, và Saitama có cơm Chushichi. Tất cả những món này được gọi là "Ngũ Đại Danh Phạn Nhật Bản (Năm món cơm nổi tiếng của Nhật Bản)". Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu về năm món cơm nổi tiếng của Nhật Bản và khám phá về nguồn gốc văn hóa ẩm thực của đất nước này. Mời các bạn cùng khám phá thế giới đầy hấp dẫn từ những nguyên liệu địa phương và phương pháp nấu ăn truyền thống.
Ngũ đại danh phạn Nhật Bản là gì?
"Ngũ đại danh phạn Nhật Bản" là các món cơm đại diện cho các món ăn địa phương Nhật Bản được Cơ quan nội chính Hoàng gia công bố chính thức vào năm1939. Những món ăn này không chỉ phản ánh lịch sử và văn hóa địa phương mà còn sử dụng nguyên liệu đặc sản của vùng miền, cùng với cách chế biến riêng biệt tạo nên hương vị đặc trưng và độc đáo, được lòng người dân địa phương. Đối với người Nhật, cơm không chỉ là một bữa ăn thông thường mà còn là một phần quan trọng của văn hóa và cuộc sống hàng ngày. Trên bàn ăn, cơm được coi trọng như một thực phẩm gắn kết bạn bè và gia đình, và khi kết hợp với đặc sản theo mùa và địa phương, hương vị của nó trở nên phong phú hơn. Như vậy, Ngũ Đại Danh Phạn Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong hệ thống văn hóa ẩm thực của Nhật Bản.
Danh sách Ngũ đại danh phạn Nhật Bản
- Tokyo・Fukagawa "Cơm Fukagawa"
- Tỉnh Gifu・Thành phố Kani・Thị trấn Mitake "Cơm Sayori"
- Tỉnh Shimane・Thị trấn Tsuwano "Cơm Uzume"
- Phủ Osaka・Namba "Cơm Kayaku"
- Tỉnh Saitama・Thị trấn Ogawa "Cơm Chushichi"
Tokyo Fukagawa "Cơm Fukagawa"
Trong thời kỳ Edo (1603-1868), Fukagawa đã phát triển như một thị trấn ngư dân, nơi nhiều ngư dân sinh sống và đánh bắt cá, các loại ngao sò và rong biển. Khu vực này đặc biệt nổi tiếng với việc bắt được nhiều ngao, và địa phương thường gọi con ngao là "Fukagawa". Nguồn gốc của cơm Fukagawa xuất phát từ món ăn "bukkake meshi (cơm chan)" mà những ngư dân ở Fukagawa thường ăn trên tàu. Lúc đó, những ngư dân sẽ nấu ngao cùng với hành tây và đậu phụ, sau đó chan nước này lên cơm và ăn. Sau này, món ăn được tiến hóa thành một loại bukkake meshi hiện đại với vị miso hoặc xì dầu, và được phục vụ tại các nhà hàng và quán ăn vỉa hè, trở thành một bữa ăn đơn giản và tiện lợi mà mọi người đều yêu thích.
Ngoài loại "bukkake (cơm chan)" được đề cập ở trên, cơm Fukagawa còn được nấu kiểu "takikomi", ngao được trộn với cơm và nấu. Món ăn này xuất phát từ việc những người thợ thủ công mang theo cơm hộp đi làm (vì cơm chan có nước nên sẽ không tiện mang theo). Ở Fukagawa bạn sẽ dễ dàng mua được ngao tươi với giá cả phải chăng, chính vì vậy cơm Fukagawa đã trở thành một ăn gia đình được mọi người yêu thích.
Nhà hàng ở Tokyo nơi có thể thưởng thức món cơm Fukagawa
・Kappo Miyako
Địa chỉ: 2-7-1 Tokiwa, quận Koto, Tokyo
・Tempura Katayama
Địa chỉ: 1-14-2 Hirano, quận Koto, Tokyo
・Fukagawa-juku cơ sở chính
Địa chỉ: 1-6-7 Miyoshi, quận Koto, Tokyo
・Fukagawa Issui
Địa chỉ: 2-8-8 Kiba, quận Koto, Tokyo
・Fukagawa Kamasho
Địa chỉ: 2-1-13 Shirakawa, quận Koto, Tokyo
Tỉnh Gifu, Thành phố Kani, thị trấn Mitake "Cơm Sayori"
Ở phía trung và đông nam tỉnh Gifu bị bao quanh bởi núi non, vào thời xưa, việc có được cá biển tươi ngon là một việc khó khăn, nên người ta chủ yếu tìm mua cá muối hoặc cá khô từ các thương gia để bảo quản. Đặc biệt, cá sanma muối được coi như một mặt hàng quý giá, chỉ được ăn vào những dịp đặc biệt. Để thưởng thức cá sanma muối quý giá này một cách ngon miệng, người dân địa phương đã sáng tạo ra món "cơm sayori" bằng cách nấu cá với cơm. Món ăn này đã trở thành một phần của truyền thống, thường được ăn vào những dịp đặc biệt hoặc để kỷ niệm mùa thu hoạch.
Nguyên liệu chính của món này là cá sanma và gạo trắng, nhưng ở một số khu vực cũng sử dụng thêm gừng, khoai sọ, tiêu, ngưu bàng. Cá sanma được tận dụng một cách tối đa không bỏ phần nào, cắt thành lát nhỏ, cả xương và nội tạng cũng được sử dụng để giữ được nguyên bản mùi vị. Tại một số khu vực, cá sanma được làm sạch trước bằng cách loại bỏ đầu, đuôi và nội tạng trước khi sử dụng.
"Cơm Sayori" sử dụng cá sanma thay vì cá "sayori" như tên của món. Tại sao sử dụng cá sanma nhưng lại gọi là "cơm sayori"? Người dân ở khu vực không có biển như Gifu thường không phân biệt các loại cá biển, và họ gọi tất cả các loại cá dài và nhỏ là "sayori". Do đó, dù món cơm này sử dụng nguyên liệu là cá sanma nhưng vẫn được gọi là "cơm sayori".
Nơi thưởng thức cơm Sayori ở thành phố Kani
Hiện tại ở thành phố Kani không có cửa hàng nào bán "Cơm Sayori", nhưng tại trạm dừng chân "CANITTE" có bán đồ hộp "Cơm Sayori". Chỉ cần mua hộp này là bạn có thể thưởng thức cơm Sayori ngon miệng ngay tại nhà.
・Trạm dừng chân "CANITTE"
Địa chỉ: 416-1 Sugitsubo, Kakida, Kani, Gifu (ngay trạm Kani Mitake trên đường cao tốc Tokai Kanjo)
Ngoài ra, tại các sự kiện do Hiệp hội Du lịch Thành phố Kani tổ chức, như Lễ hội lá phong vào tháng 11 và Lễ hội hoa Katakuri vào tháng 3, Hiệp hội sẽ bán cơm Sayori vô cùng hấp dẫn. Mọi người hãy đến tham gia lễ hội và thưởng thức cơm Sayori nhé. Thông tin chi tiết về sự kiện có thể được tìm thấy trên trang web chính thức.
- Trang web của Hiệp hội Du lịch Thành phố Kani (chỉ có tiếng Nhật) https://kani-kankou.jp/
Tỉnh Shimane・Thị trấn Tsuwano "Cơm Uzume"
"Cơm Uzume" là một món ăn địa phương của vùng Iwami, phía tây tỉnh Shimane, đặc biệt là ở thị trấn Tsuwano. Hình thức món ăn giống như là cơm trộn wasabi, nhưng thực tế dưới lớp cơm là các miếng cá Tai (cá tráp biển) và rau củ được băm nhỏ. Nguồn gốc của cách ăn này có nhiều giả thuyết khác nhau, như là từ thời kỳ Edo (1600-1868) khi mọi người phải sống tiết kiệm, không muốn để người khác phát hiện ra mình ăn uống xa hoa, hoặc vì quá nhiều nguyên liệu không muốn để người khác thấy nên phải cắt nhỏ và giấu dưới cơm trắng. Còn một truyền thống khác là phải cúi đầu khi phục vụ hoặc ăn.
Cơm Uzume có thành phần chính bao gồm gạo, cà rốt, nấm hương, cá Tai, và wasabi. Đặc biệt, wasabi là một nguyên liệu quan trọng, được trồng trên núi với nguồn nước sạch, đặc sản của thị trấn Tsuwano. Wasabi ở Tsuwano thường có hương vị ngọt và rất được ưa chuộng, ngay cả với những người không thích wasabi. Khi thưởng thức cơm Uzume, bạn sẽ trộn nước dùng từ cá Tai và rau củ lên trên cơm, ăn giống như ochazuke (cơm chan nước trà). Hương vị nhẹ nhàng và giản dị của cơm trắng, sau khi thêm wasabi, sẽ tạo ra hiệu ứng hài hòa đặc biệt.
Nhà hàng ở tỉnh Shimane nơi bạn có thể thưởng thức cơm Uzume
・Saranoki
Địa chỉ: Tonomachi, Thị trấn Tsuwano, Huyện Kanoashi, Tỉnh Shimane
・Nhà hàng Minoya
Địa chỉ: 75-1 Ushiroda, Thị trấn Tsuwano, Huyện Kanoashi, Tỉnh Shimane
・Nhà hàng ẩm thực bốn mùa Tokumasa
Địa chỉ: I-293 Ushiroda, Thị trấn Tsuwano, Huyện Kanoashi, Tỉnh Shimane
Osaka・Namba "Cơm Kayaku"
"Cơm Kayaku" được cho là có nguồn gốc từ Namba, Osaka, và là một loại "Takikomi Gohan", trong đó cơm được nấu chung với các nguyên liệu khác. Ở Osaka, món này thường được gọi là "Cơm Kayaku" và là một phần không thể thiếu trong ẩm thực dân dụ của người dân. Lý do mà món này được ưa chuộng đặc biệt ở Osaka là vì hương vị thơm ngon của nó ngay cả khi cơm đã nguội, cũng như vì nó có nhiều nguyên liệu nên không cần thêm đồ ăn kèm. Ngoài ra, việc sử dụng hết các loại rau củ thừa mà không gây lãng phí cũng phản ánh tính cách thực tế của người dân Osaka.
Nguồn gốc của từ "kayaku" (かやく) có liên quan đến việc thêm vào các loại dược liệu hỗ trợ để tăng cường hiệu quả hoặc làm cho thuốc dễ uống hơn trong y học cổ truyền. Do đó, các nguyên liệu phụ gia được thêm vào món ăn cũng được gọi là "kayaku". Ở khu vực Kansai, "kayaku" đề cập đến thịt và rau được thêm vào các món ăn như cơm Gomoku hoặc udon, với ý nghĩa của các thành phần và nguyên liệu. Nói cách khác, cơm Gomoku ở vùng Kanto thì ở Kansai gọi là cơm Kayaku. Vì cơm Kayaku được điều chỉnh cho phù hợp với ẩm thực Kansai, nên thường có vị nhạt hơn.
Nhà hàng ở Osaka nơi bạn có thể thưởng thức cơm Kayaku
・Daikoku
Địa chỉ: 2-2-7 Dotonbori, Quận Chuo, Thành phố Osaka, Osaka
・Udon Yukino
Địa chỉ: 3-10-14 Yamazaka, Quận Higashisumiyoshi, Thành phố Osaka, Osaka
Tỉnh Saitama・Thị trấn Ogawa "Cơm Chushichi"
"Cơm Chūshichi" là một món ăn chỉ có ở lữ quán Futaba nằm tại thị trấn Ogawa, tỉnh Saitama, bắt đầu từ cuối thời kỳ Edo. Cơm nóng được phục vụ cùng các loại gia vị như rong biển, wasabi, yuzu (chanh Nhật), cần tây. Kèm theo là một bình đất chứa nước dùng gia truyền. Bạn đặt các nguyên luyện lên trên cơm nóng, sau đó rưới nước dùng nóng lên trên gia vị và cơm, sau đó thưởng thức tương tự như Ochazuke (cơm chan nước trà).
"Cơm Chūshichi" ra đời từ cuộc gặp gỡ giữa đầu bếp kiêm người chủ đời thứ tám của Futaba, ông "Yagi Chūshichi" và vĩ nhân thời Meiji, ông "Yamaoka Tesshū". Mỗi khi Tesshū đến thăm Takesawa, Ogawa, ông luôn ghé Futaba dùng bữa. Một ngày nọ, ông Yamaoka đã gợi ý cho ông Chūshichi về việc kết hợp hương vị của ẩm thực với tinh thần của Thiền. Để đáp lại lời gợi ý này, Chūshichi đã cố gắng hết sức để hoàn thiện một món ăn kết hợp tinh hoa của "Kiếm, Thiền, Thư" - ba tinh thần mà Yamaoka luôn coi trọng, cùng với sự hòa quyện giữa hương vị và sự nhẹ nhàng của ẩm thực truyền thống Nhật Bản. Món ăn này đã làm hài lòng Yamaoka và ông đã đặt tên món ăn là "cơm Chūshichi" để tôn vinh người sáng tạo ra nó.
Giới thiệu về lữ quán Futaba, nơi phục vụ Cơm Chūshichi
Được thành lập vào năm 1748, lữ quán Futaba có lịch sử hơn 270 năm, với phong cách nội thất theo kiểu sukiya. Bạn có thể cảm nhận được vẻ đẹp của phong cách Nhật Bản ở mọi nơi. Tòa nhà chính của Futaba được xây dựng vào năm 1933 đã được công nhận là tài sản văn hóa vật thể quốc gia. Trong vườn kiểu Nhật theo phong cách vòng xoáy, có nhiều hòn đá kỳ lạ, như bia đá xanh và đá vụn được tạo ra từ những năm 1300i. Sau bữa ăn, bạn có thể dạo chơi trong khu vườn để thư giãn.
Tại lữ quán Futaba, ngoài món cơm Chushichi nổi tiếng, bạn cũng có thể thưởng thức các các món ăn trong tiệc kaiseki được chăm chút cẩn thận với các nguyên liệu theo mùa được chọn lọc. Các món ăn bao gồm món khai vị, súp, sashimi, và món nướng, "Cơm Chushichi" luôn được phục vụ cuối cùng. Để làm nổi bật hương vị đặc biệt của "Cơm Chushichi" và sự tinh tế của các nguyên liệu, nhà hàng sử dụng rong biển từ Biển Seto, được nướng tại cửa hàng rong biển Yamamoto ở Nihonbashi, Tokyo, một nơi có liên quan mật thiết với Yamamoto Tesshu. Ngoài ra, gạo được sử dụng là gạo hữu cơ Koshihikari, và cá ngừ bào được làm từ cá ngừ Makurazaki cao cấp nhất (đã loại bỏ phần máu) tại cửa hàng Ninben Nihonbashi, Tokyo. Đồng thời, với chanh yuzu tự nhiên từ vùng Ogawa giàu tài nguyên tự nhiên, hương vị của "Cơm Chushichi" cũng trở nên phong phú hơn.
"Ngũ đại danh phạn Nhật Bản" là những món đặc sản phản ánh địa lý, lịch sử và văn hóa địa phương. Thông qua những món ăn này, chúng ta có cơ hội trải nghiệm sự đa dạng và phong phú của văn hóa ẩm thực địa phương, cũng như cảm nhận được cuộc sống và tâm hồn của người dân nơi đó. Sự giao lưu qua ẩm thực không chỉ giúp tăng cường mối liên kết giữa các khu vực, mà còn đóng góp vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa. Khi đến thăm mỗi vùng, đừng quên thưởng thức những món cơm đặc biệt này nhé
Comments