Kabuki là một loại hình nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản. Người xem có thể nhận biết các diễn viên đóng vai gì thông qua trang phục cũng như cách nói chuyện đặc trưng. Các nhân vật xuất hiện trong kịch kabuki thường có samurai (võ sĩ đạo), quý tộc quan chức, dân thường, anh hùng, kẻ xấu, hòa thượng, kỹ nữ... Sau đây, FUN! JAPAN sẽ giới thiệu cho bạn từng đặc điểm của mỗi vai trong loại kịch truyền thống.
Samurai (Võ sĩ đạo)
Vai diễn trong kịch kabuki thường chia thành các vai chính như: vai chính diện (立ち役 / tachiyaku), vai nữ do nam đóng (女方 / Onnagata), vai nhí (子役 / koyaku), vai diễn không phải là con người... Vai chính diện ở đây thường chỉ nhân vật nam trẻ, tốt bụng, còn ngược lại là vai kẻ địch hung ác (敵役 / katakiyaku). Vai chính diện còn được phân loại chi tiết như "実事 / jitsugoto", "和事 / wagoto", "荒事 / aragoto".
Sau đây, chúng mình sẽ giải thích về tính đặc trưng trong lối diễn "jitsugoto" và "aragoto" của võ sĩ đạo Samurai.
"Jitsugoto" thể hiện lối diễn của nhân vật anh dũng, quyết đoán. Tiêu biểu thì có vai Ohboshi Yuranosuke trong vở Kho bạc của trung thần (仮名手本忠臣蔵/ Kanadehon Chushin Gura), hay vai Saitou Bettou Sanemori trong vở Sanemori Monogatari (実盛物語).
Kho bạc của trung thần là tác phẩm kể về lòng trung thành và cuộc chiến đánh bại kẻ thù của võ sĩ đạo, lấy bối cảnh thời đại Nanbokucho, thay cho câu chuyện đánh địch của Ako Ronin vào thời Edo có thật. Hình mẫu của Ohboshi Yurasuke là thuộc hạ chính của miền Akaho, Oishi Yoshio.
Trang phục của Ohboshi Yurasuke là "黒羽二重半着付 黒龍紋大小霰裃 / kurohabutae hangitsuke kuroryuumon daishouarare kamishimo). Đây có thể nói là chính phục của võ sĩ đạo. Trên trang phục có gia huy "Migi futatsu domoe" của gia tộc Oishi, vì vậy có thể dễ dàng phân biệt.
Ngoài ra, để tái hiện hình ảnh nhân vật võ sĩ đạo công tư phân minh, dũng cảm đối mặt với gian nan, lối trang điểm cũng có phần nhẹ nhàng, lấy màu trắng làm nền và màu nâu hoặc đen để làm điểm nhấn cho vùng mắt. Còn có trường hợp làm mờ phần tóc mai hoặc dưới cằm để biểu hiện nét mặt sau khi cạo râu một cách chi tiết. Hành động cũng tương đối có phần hạn chế.
So với lối diễn "jitsugoto" thì "aragoto" thể hiện nét mặt táo bạo hơn, trang phục cũng bắt mắt nổi bật, cộng thêm hành động, lời nói mạnh mẽ tạo nên tính cách nhân vật hung tợn. Sau đây chúng ta cùng xem qua ví dụ của vở kịch Sổ tay bí truyền Sugawara (菅原伝授手習鑑) nào.
Shiradayu, người theo hầu cho nhân vật chính của câu chuyện, Kansoujyou có ba cậu con trai. Người anh cả Umeoumaru thì theo hầu Kansoujyou, Người em trai Matsuo Maru thì được Kansoujyou và Thân Vương Saisei gửi đến Dazaifu. Và người em trai Tokiyo Shinno thì là toneri theo hầu cho Thân Vương Saisei. Toneri là những người phục vụ cho tầng lớp hoàng gia, quý tộc và đảm nhiệm chức hộ vệ.
Umeoumaru là vai chính đánh bại kẻ xấu bằng năng lực phi thường. Trên trang phục của nhân vật có thêu hình hoa mận, cùng hoa văn ca rô màu tím lớn nhằm nhấn mạnh tạo hình nhân vật là một đứa trẻ. Đai thắt lưng hình ống có vải bông bên trong dài đến 3 mét.
鬢 (bin) là kiểu tóc kinh điển thường được áp dụng cho loại kịch "aragoto", thường dùng dụng cụ 車鬢 (kuruma bin) để tạo hình. Kuruma bin là vật dụng dùng để buộc tóc sang hai bên, chia thành vài phần và buộc chắt lại sau khi tạo hình.
Lối trang điểm của Umeoumaru được thể hiện theo phong cách 筋隈（sujikuma）đầy nhiệt huyết.
Anh hùng và Kẻ xấu
Vai anh hùng chính nghĩa tiêu biểu trong kịch kabuki gồm có 暫（shibaraku）trong vở kịch 鎌倉権五郎景政 (Kamakura Gongorou Kagemasa). Nội dung câu chuyện khá tươi sáng. Khi những người vô tội gặp nạn và sắp bị treo cổ, Kamakura Gongorou xuất hiện với giọng hô to "Khoan đã" và cứu họ.
Kamakura Gongorou bước ra giữa sân khấu một cách oai vệ, giẫm chân trái, rút kiếm ra và hạ kẻ địch trong nháy mắt. Lối trang điểm trên mặt tô điểm vành đỏ đặc trưng, tạo hình tóc bới nổi bật tạo điểm nhấn cho nhân vật. Thanh kiếm to được cất ngang ống tay áo màu nâu cam. Khi nhân vật tạo dáng thì chẳng khác gì anh hùng thực thụ bước ra từ truyện tranh!
Ishikawa Goemon là nhân vật phản diện tiêu biểu trong nhạc kịch kabuki mà hầu như người dân Nhật Bản nào cũng biết. Mặc dù là vai phản diện nhưng do chỉ cướp tiền bạc của những kẻ giàu có nên không thể hận được :) Nhân vật được tạo hình từ hình mẫu có thật 大百（daihyaku）vào thời Azuchi-Momoyama, có kiểu tóc đặc trưng cùng kiểu áo dotera truyền thống.
Đối với các nhân vật anh hùng hay vẽ vành mặt màu đỏ thì vai ác phản diện thường vẽ vành xanh. Đặc biệt vành mặt màu xanh lục thể hiện vai ác có thân phận cao cấp, chẳng hạn như quý tộc ác (公家悪/ kugeaku).
Dân thường và Quý tộc
Nhân vật Kamiya Jihei (紙屋治兵衛) xuất hiện trong vở kịch Shinjyu Tenno Amijima là thường dân kinh doanh tiệm giấy in. Mặc dù đã có vợ con nhưng tại phải lòng kỹ nữ Koharu. Đây là vai diễn tiêu biểu trong loại hình "wagoto". Kimono có hoa văn sọc cùng khăn quấn trên đầu khá đặc trưng. Lối trang điểm lấy phấn trắng trộn màu hồng phấn, tô quanh vùng mắt và miệng để tạo màu sắc quyến rũ.
Vai quý tộc tiêu biểu gồm có Ichijo Ookurakyo trong vở kịch 『鬼一法眼三略巻』(Kiichihougen Sanryakuno Maki). Ookurakyo tái hôn cùng Tokiwagozen ( 常盤御前), mẹ của Ushiwakamaru - người mang dòng máu Genji. Để che giấu việc bản thân theo phe của Genji, cốt truyện có tạo hình nhân vật mưu trí, giả vờ làm quý tộc ngu đần chỉ mê say luyện múa...
Trong vở Kiichihougen Sanryakuno Maki, Ookurakyo phá bỏ bộ dạng giả vờ ngu dốt, thể hiện bản chất thật là điểm nhấn ấn tượng. Đoạn này được gọi là "bukkaeri (ぶっ帰り)", nhân vật thay đổi trang phục trong nháy mắt và biểu lộ tính chất thực sự. Lối trang điểm dành cho quý tộc thường vẽ thêm một đường chấm đen bên trên lông mày (位星 / kurai hoshi) là đặc trưng độc đáo.
Hòa thượng, Kỹ nữ
Nhân vật hòa thượng điển hình gồm có Narukami Shonin trong vở 『雷神不動北山桜』(Narukamifudo Kitayama Zakura). Mặc dù là cao tăng đắc đạo nhưng lại bị Kumono-taemahime dụ dỗ và bị công chúa cắt đi dây thừng đã phong bế Long Thần. Vì quá tức giận, Narukami Shonin đã thay đổi áo tu trắng thành màu hoa văn nổi lửa, và khuôn mặt cũng biến sắc thành vành mắt kumadori thể hiện sự giận dữ.
Vai kỹ nữ tiêu biểu gồm có Miuraya Agemaki trong vở 『助六由縁江戸桜』(Sukeroku Yukarino Edozakura). Agemaki có thể nói là kỹ nữ cao cấp hàng đầu tại Yoshihara. Tóc bới được trang trí gần 20 cây trâm cài, nhằm tạo dáng vẻ kiêu sa. Lối trang điểm dành cho kỹ nữ thường lấy nền trắng và cho thêm một chút màu hồng nhạt làm mờ. Kẽ mắt cũng sử dụng màu hồng cánh sen, son lấy màu đỏ thẫm, dùng mực vẽ viền xung quanh.
Comments