“การตีลูกขนไก่” การละเล่นแบบโบราณในช่วงปีใหม่

หลายๆ คนที่เคยได้อ่านการ์ตูนหรือดูละครญี่ปุ่นคงจะเคยเห็นฉากที่คนกำลังเล่นตีลูกขนไก่ในช่วงปีใหม่ เชื่อกันว่าการตีลูกขนไก่ เป็นการปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายออกไป และเป็นการขอพรให้เด็กผู้หญิงเจริญเติบโตอย่างแข็งแรง วันนี้เราจะมาเล่าประวัติ กติกาในการเล่น รวมไปถึงข้อมูลสำหรับผู้ที่ต้องการซื้อไม้ตีลูกขนไก่จากประเทศญี่ปุ่น

ประวัติของการตีลูกขนไก่

การละเล่นตีลูกขนไก่นี้ กล่าวกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากการใช้ไม้เท้าที่ตกแต่งด้วยเชือกสีต่างๆ ตีลูกบอลกลมแข่งกัน หลังจากนั้นก็ได้เปลี่ยนเป็นการใช้ไม้แผ่นในการตี และลูกบอลก็กลายเป็นลูกขนไก่แทน ในสมัยมุโรมาจินิยมเล่นกันมากในหมู่ชาววัง และเคยมีการจัดงานแข่งขันตีลูกขนไก่ด้วย

หลังจากนั้นในสมัยเอโดะก็ได้เผยแพร่ไปยังกลุ่มคนชั้นกลาง ในช่วงก่อนสิ้นปีมักจะมีการส่งไม้ตีลูกขนไก่ไปเป็นของขวัญแก่ครอบครัวที่มีลูกสาวเล็กๆ เพื่อความเป็นมงคล ถือเป็นต้นกำเนิดที่ทำให้กลายเป็นการละเล่นที่นิยมเล่นกันในช่วงปีใหม่ โดยเฉพาะในวันขึ้นปีใหม่จะได้ยินเสียงตี ต๊อก ต๊อก เพื่อปัดเป่าไล่สิ่งชั่วร้ายออกไป

อุปกรณ์ที่ใช้ในการละเล่นตีลูกขนไก่ ไม้ตี “ฮะโกอิตะ” และลูกขนไก่ “ฮาเนะ”

ฮะโกะอิตะ คือ แผ่นไม้ที่ใช้ในการละเล่นทรงยาว (รูปซ้าย) และฮาเนะ ซึ่งเป็นลูกขนไก่ที่มีลูกกลมๆ สีดำไว้ใช้ตี ลูกสีดำนี้เป็นลูกไม้จากต้นมุคุโรจิ ซึ่งเขียนด้วยตัวอักษรคันจิว่า無患子 มีความหมายตามตัวอักษรว่า เด็กไม่เจ็บป่วย

ไม้ตีที่ใช้เล่นกันมันจะเป็นแบบเรียบๆ ที่ไม่มีการตกแต่งใดๆ แต่สำหรับไม้ตีที่ใช้เป็นของขวัญเพื่อความเป็นมงคลนั้นมักจะมีลวดลายการตกแต่งที่สวยงาม บ้างก็นำมาประดับร้านค้าเป็นสิ่งมงคลที่เชื่อว่าช่วยให้การค้าขายเจริญรุ่งเรือง ซึ่งมีชื่อเรียกว่า “โอชิเอะฮะโกะอิตะ”

“โอชิเอะฮะโกะอิตะ” ทำจากกระดาษแผ่นหนา พันด้วยผ้าและสำลีเพื่อให้นูนมีมิติขึ้นมา ในสมัยเอโดะจะตกแต่งด้วยรูปของนักแสดงคาบูกิ

“โอชิเอะฮะโกะอิตะ” ใช้ 3 แผ่นประกบเข้าด้วยกันเป็น 1 แผ่น ด้านหลังจะวาดลายสิ่งที่เป็นมงคล เช่น รูปต้นบ๊วย โดยที่เมืองคาสึคาเบะ จังหวัดไซตามะ มีช่างฝีมือทำโอชิเอะฮะโกะอิตะมากมาย จนกลายเป็นสินค้าขึ้นชื่อของที่นี่

อุปกรณ์ในการละเล่นตีลูกขนไก่มักจะขายเป็นเป็นเซ็ตกัน ราคาประมาณ 1000 – 2000 เยน ส่วนไม้ตีแบบโอชิเอะฮะโกะอิตะมีราคาตั้งแต่ 1000 เยน ไปจนถึงประมาณ 60000 เยนก็มี

วันที่ 17 18 และ 19 เดือนธันวาคม จะมีการจัดเทศกาลฮะโกะอิตะขึ้นภายในบริเวณวัดอาซาคุสะ ซึ่งจะมีร้านขายโอชิเอะฮะโกะอิตะมาขายหลายร้าน มีนักท่องเที่ยวที่ต้องการซื้อมาชมงานจำนวนมาก ในงานนี้เราก็จะได้เห็นไม้โอชิเอะฮะโกะอิตะลวดลายสวยงามในแบบต่างๆ มากมาย

วิธีการเล่นตีลูกขนไก่

วิธีการเล่นมีผู้เล่น 2 คน หันหน้าเข้าหากันแล้วสลับกันตีรับส่งลูกขนไก่ แบ่งเป็น 2 แบบ คือ แบบโออิบาเนะ และแบบอาเกะฮาเนะ คนที่ทำลูกขนไก่ตกพื้นก็จะโดนวาดหน้าด้วยหมึกสีดำ การที่ใช้หมึกสีดำวาดหน้าก็เปรียบเหมือนกับการไล่สิ่งชั่วร้ายออกไป

ลำดับการเล่นแบบโออิบาเนะ

1. ถือไม้ตีคนละ 1 ไม้ แล้วหันหน้าเข้าหากัน
   
2. ผลัดกันตีส่งตีรับ
   
3. เล่นไปเรื่อยๆ จนกว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะทำลูกตกพื้น
   
4. คนที่ทำลูกตกพื้นก็จะโดนวาดหน้าด้วยหมึกสีดำ
   

ลำดับการเล่นแบบอาเกะฮาเนะ

1. ถือไม้ตีและลูกขนไก่
   
2. ตีและนับจำนวนครั้งที่ตีได้ไปเรื่อยๆ ระวังไม่ให้ลูกตกพื้น เล่นคนเดียว และบางพื้นที่ก็มีการร้องเพลงประกอบตอนที่ตี

หากมีไม้ตีและลูกขนไก่เพื่อนๆ เองก็สามารถเล่นสนุกได้เช่นกัน ไม่ต้องรอให้ถึงปีใหม่ก็เล่นได้ แล้วลองดูนะคะ!