ประเภท "งานไม้" ในญี่ปุ่น แหล่งการผลิตและประวัติ

คุณรู้หรือไม่ว่างานไม้แบบไหนเป็นแบบดั้งเดิมในญี่ปุ่น? ญี่ปุ่นมีทรัพยากรป่าไม้คิดเป็นประมาณ 70% ของพื้นที่ของประเทศ และมีต้นไม้หลากหลายชนิด จึงมีการผลิตผลิตภัณฑ์ไม้ต่างๆ เช่น ตู้ลิ้นชักและภาชนะ อย่างไรก็ตาม สําหรับญี่ปุ่น ต้นไม้ไม่ได้เป็นเพียงทรัพยากรเท่านั้น ในญี่ปุ่นซึ่งกล่าวต่อๆกันมาว่ามีวิญญาณอาศัยอยู่บนต้นไม้มาตั้งแต่สมัยโบราณ หลายๆที่ ผู้คนจึงสวดมนต์ก่อนตัดไม้ หรือไม่ตัดต้นไม้โดยไม่จําเป็น ในบทความนี้เราจะแนะนํางานไม้แบบดั้งเดิมที่รังสรรค์โดยช่างฝีมือในญี่ปุ่นซึ่งเป็นที่เคารพนับถือ

"งานไม้" แบบดั้งเดิมในญี่ปุ่นคืออะไร?

หนึ่งในงานฝีมือดั้งเดิมของญี่ปุ่น "งานไม้และไม้ไผ่" ที่ทําจากไม้ ผลิตภัณฑ์งานไม้และไม้ไผ่บางชนิดใช้ไม้เท่านั้น ในบทความนี้เราจะแนะนําผลิตภัณฑ์ที่ใช้ไม้เท่านั้นและผลิตภัณฑ์ที่ใช้ไม้เป็นหลัก

งานไม้แบบดั้งเดิมที่มีรากฐานมาจากภูมิภาคของญี่ปุ่น

งานฝีมือจากไม้หลิวโทโยโอกะ (เฮียวโงะ)

งานฝีมือแบบดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาเป็นหลักในเมืองโทโยโอกะ จังหวัดเฮียวโงะ งานฝีมือไม้หลิวโทโยกะ มีต้นกําเนิดในประมาณต้นศตวรรษที่ 1 และในสมัยเอโดะ มีชื่อเสียงในฐานะงานฝีมือของโทโยกะ เนื่องจากขุนนางศักดินาใช้ระบบผูกขาดในการซื้อและขายเพียงอย่างเดียว วัตถุดิบคือต้นหลิวและหวาย และผลิตภัณฑ์ทั่วไป ได้แก่ กระเป๋าสานและตะกร้า ผลิตภัณฑ์ที่ถักด้วยมือทีละชิ้นโดยช่างฝีมือมีความน่าสนใจด้วยความอบอุ่นและความอ่อนนุ่มที่เป็นเอกลักษณ์ของวัสดุธรรมชาติ นวัตกรรมที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยเอโดะได้รับการสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ และเป็นที่นิยมในฐานะงานฝีมือที่ใกล้ชิดกับชีวิตของเรา

👉 ซื้อ "Hakone Parquet" (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

Odate Magewappa (อาคิตะ)

งานฝีมือแบบดั้งเดิมที่ผลิตในเมืองโอดาเตะ จังหวัดอาคิตะ เรียกว่า โอดาเตะ มาเกะ วัปปะ ในสมัยเอโดะ เพื่อปรับปรุงสภาพเศรษฐกิจของอาคิตะที่ยากไร้จนบางคนมีปัญหาเรื่องอาหาร ขุนนางศักดินาจึงสนับสนุนให้  โอดาเตะ มาเกะ วัปปะ เป็นงานเสริมสําหรับซามูไรระดับต่ํา ลักษณะของมันคือใช้ประโยชน์จากต้นซีดาร์ อาคิตะซีดาร์และฮิบะตามธรรมชาติที่มีเมล็ดพืชที่สวยงามซึ่งเบาและยืดหยุ่น ผลิตภัณฑ์หลัก ได้แก่ กล่องเบนโตะ ถาด เหยือก ฯลฯ และความอบอุ่นของไม้และความงามที่เรียบง่ายที่สร้างขึ้นจากงานฝีมือนั้นน่าสนใจ ตั้งแต่ปี 2013 การโค่นต้นซีดาร์อาคิตะตามธรรมชาติซึ่งลดจำนวนลงอย่างรวดเร็วถูกห้าม แต่กําลังดําเนินการวิจัยเพื่อใช้ประโยชน์จากต้นซีดาร์ป่าไม้

👉 ซื้อ "Odate Bend Wappa" (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

Hakone Parquet (คานากาว่า)

ปาร์เก้ฮาโกเน่ผลิตในเมืองโอดาวาระและเมืองฮาโกเน่ในจังหวัดคานากาว่า โดดเด่นด้วยลวดลายเรขาคณิตที่ใช้ประโยชน์จากสีธรรมชาติของไม้ธรรมชาติ มีหลายขั้นตอนที่เกี่ยวข้องกับการทํา และขั้นตอนแรกคือการสร้างต้นเมล็ด (หัวหอม) จํานวนหนึ่งที่ทําโดยการติดไม้หลากสีสันเข้าด้วยกัน จากนั้นปาร์เก้ฮาโกเน่จะทําโดยการวางไม้เมล็ดที่มีลวดลายเดียวกันหรือต่างกัน ตัดกระดานเมล็ดพันธุ์เป็นกระดาษแผ่นบาง ๆ แล้วติดเข้ากับกล่องหรือตู้ลิ้นชัก ปัจจุบันมีกล่องและภาชนะขนาดเล็กที่ทําจากแผ่นเมล็ดพันธุ์ และคุณสามารถเพลิดเพลินกับผลิตภัณฑ์ที่เปล่งประกายด้วยงานฝีมือที่หลากหลาย

👉 ซื้อ "Hakone Parquet" (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

ซาชิโมโน

ซาชิโมโนเป็นงานไม้ที่ทําโดยการต่อไม้โดยไม่ต้องใช้ตะปูโลหะ มีทฤษฎีเกี่ยวกับที่มาของชื่อ เช่น เป็นเพราะมัน "ชี้เข้าด้วยกัน" ระหว่างกระดานไม้ และเพราะมักใช้ "แท่งวัด" ในการวัดสิ่งต่างๆ มีประวัติอันยาวนานย้อนหลังไปถึงสมัยเฮอัน (794~1185) เช่นเคียวซาชิโมโนจากเกียวโต และและเอโดะซาชิโมโนที่มีวิวัฒนาการในแบบของตัวเอง

เอโดะซาชิโมโน

ซาชิโมโนเอโดะพัฒนาอย่างมากในสมัยเอโดะ โชกุนโทคุงาวะรวบรวมช่างฝีมือเพื่อสร้างเมืองช่างฝีมือ พัฒนางานหัตถกรรม และหนึ่งในอาชีพที่แยกออกจากช่างไม้คือช่างซาชิโมโนที่ทําซาชิโมโน ในขณะที่เคียวซาชิโมโนได้รับการพัฒนาสําหรับราชสํานักและพิธีชงชา แต่นิ้วเอโดะได้รับการพัฒนาสําหรับซามูไรพ่อค้าและนักแสดงคาบูกิ ใช้ประโยชน์จากความงามของลายไม้โดดเด่นด้วยการออกแบบที่สะอาดและมีสไตล์และโครงสร้างที่แข็งแรงพร้อมการตกแต่งน้อยลง ช่างฝีมือใช้สิ่วและมีดเพื่อประกอบสิ่งของที่ทนทานพอที่จะอยู่ได้นานหลายทศวรรษอย่างประณีต

เคียวซาชิโมโน

เคียวซาชิโมโน เป็นงานไม้ที่มีชีวิตชีวาด้วยประเพณีและงานฝีมือของเกียวโต เริ่มต้นในสมัยเฮอันที่ช่างซาชิโมโนเฉพาะทางปรากฏขึ้นในสมัยมุโรมาจิ ควบคู่ไปกับวัฒนธรรมพิธีชงชา เทคนิคนี้ก็พัฒนาและซับซ้อนขึ้น เคียวซาชิโมโนดังกล่าวแบ่งออกเป็นซาชิโมโนตกแต่งและนิ้วพิธีชงชา เฟอร์นิเจอร์ทั่วไป เช่น ตู้ลิ้นชักทําจากไม้เปาโลเนีย ซึ่งทนต่อความชื้นและทนความร้อนได้ดีเยี่ยม โดดเด่นด้วยฝีมือที่หรูหรา รวมถึงเครื่องชงชาที่ทําจากวัสดุไม้ เช่น เปาโลเนีย ซีดาร์ หม่อน และเซลโควา นอกจากการตกแต่งผ้าที่ใช้ประโยชน์จากความงามของลายไม้ที่ละเอียดอ่อนแล้ว ยังมีการตกแต่ง เช่น แล็กเกอร์ มากิเอะ และฟอยล์

ตู้ลิ้นชัก

ว่ากันว่าตู้ลิ้นชักสําหรับพับและเก็บเสื้อผ้าถือกําเนิดขึ้นในยุคเอโดะตอนต้น ก่อนหน้านั้น ของใช้ในครัวเรือนต่างๆ รวมถึงเสื้อผ้า ถูกเก็บไว้ในภาชนะเก็บของรูปกล่อง อย่างไรก็ตาม หลังจากปี 1673 เนื่องจากจํานวนร้านค้าที่ขายเสื้อผ้าให้กับมวลชนเพิ่มขึ้น และคนทั่วไปจํานวนมากเริ่มเป็นเจ้าของเสื้อผ้า จึงจําเป็นต้องมีเฟอร์นิเจอร์ที่มีความจุมากขึ้น นอกจากนี้อันเป็นผลมาจากการจัดตั้งวิธีการจําหน่ายไม้เช่นเปาโลเนียซีดาร์และไซเปรส รวมไปถึงความพร้อมของไม้กระดานปริมาณมากที่ราคาต่ำและการปรับปรุงนวัตกรรมไม้ที่นําไปสู่การแพร่กระจายของลิ้นชัก

อิวาทานิโด (อิวาเตะ)

ตู้ลิ้นชักอิวาทานิโดที่ทําจากเซลโควาและเปาโลเนียซึ่งผลิตในเมืองโอชูและเมืองโมริโอกะในจังหวัดอิวาเตะเริ่มขึ้นในช่วงปลายสมัยเอโดะ (ปลายศตวรรษที่ 18) เมื่อเจ้าของปราสาทอิวายาโดะได้ค้นคว้าเกี่ยวกับการค้าเฟอร์นิเจอร์งานไม้ โดดเด่นด้วยรสชาติของการทาสีแล็กเกอร์ ซึ่งจะลึกซึ้งยิ่งขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป และอุปกรณ์โลหะแกะสลักและตกแต่งด้วยมือที่แข็งแรงและสวยงามของเครื่องเหล็กภาคใต้ นอกจากนี้ยังมีลักษณะเฉพาะด้วยข้อต่อโลหะแบบล็อคได้ซึ่งมีบทบาทเป็นตู้เซฟ นอกจากนี้ยังมีตู้ลิ้นชักที่หายาก เช่น ลิ้นชักบันไดที่ใช้แทนบันไดในตู้ลิ้นชักอิวาทานิโด และคุณสามารถเพลิดเพลินไปกับความหนักและสไตล์ของเทคนิคและงานฝีมือแบบดั้งเดิม

👉 ซื้อ "ตู้ลิ้นชัก Iwatanido" (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

ตู้ลิ้นชัก Echizen (ฟุกุอิ)

ตู้ลิ้นชักเอจิเซ็นเป็นงานฝีมือแบบดั้งเดิมที่ผลิตขึ้นตั้งแต่ปลายสมัยเอโดะและพัฒนาขึ้นเป็นหลักในเมืองเอจิเซ็นจังหวัดฟุกุอิ วัสดุเป็นไม้เนื้อแข็ง เช่น เซลโควาและพอโลเนีย ประกอบโดย "เทคนิคนิ้ว" ที่ไม่ใช้เล็บที่สืบทอดมาจากสมัยนารา โดดเด่นด้วยการเคลือบเงาที่สวยงามซึ่งใช้เทคนิคของเครื่องเขินเอจิเซ็นและการตกแต่งอุปกรณ์โลหะเหล็กที่ใช้เทคนิคของเครื่องเขินเอจิเซ็น

โอซาก้า เซนชู คิริน (โอซาก้า)

ไม้เปาโลเนียโอซาก้า Senshu ทําจากไม้เปาโลเนียซึ่งมีความต้านทานต่อความชื้นและทนต่อแมลงได้ดีเยี่ยมยากต่อการผ่านความร้อนและมีอายุการใช้งานยาวนาน เริ่มต้นจากการเป็นงานเสริมสําหรับเกษตรกรในช่วงกลางสมัยเอโดะ และพัฒนาเป็นแหล่งผลิตที่สําคัญในช่วงปลายสมัยเอโดะ ~ ยุคเมจิ เราใช้ไม้เปาโลเนียเนื้อแข็งที่มีความหนา 20 มม. ขึ้นไปซึ่งผ่านการอบแห้งตามธรรมชาติเป็นเวลา 1 ~ 2 ปี โดดเด่นด้วยความจริงที่ว่าประกอบโดยใช้เทคนิคการถักเปีย (*1) โดยไม่ต้องใช้ตะปูโลหะใด ๆ และกระดานลายไม้ที่สวยงาม (*2) พร้อมแหวนประจําปีถูกขัดเงา (*3) และปิดท้ายด้วยสีพิเศษที่ไม่เปื้อนหรือเปื้อนมือ แม้กระทั่งในปัจจุบัน เทคนิคดั้งเดิมเหล่านี้ได้รับการสืบทอด และมีการผลิตผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย รวมถึง "รูปร่างโค้งมน" ที่มีมุมโค้งมน และผลิตภัณฑ์ที่ทําขึ้นเอง เช่น มากิเอะและแล็กเกอร์

• *1 เทคนิคคุมิตสึกิ: เทคนิคดั้งเดิมของการถักเปียต้นไม้เข้าด้วยกัน
• *2 มาซาเมะ: กระดานที่สวยงามที่มีเม็ดวงแหวนของต้นไม้ตรง
• *3 การแปรรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า: กระบวนการที่ไม้ที่มีเมล็ดพืชเท่ากันติดเคียงข้างกันเพื่อให้ดูเหมือนกระดานแผ่นเดียว

👉 ซื้อตู้ลิ้นชักพอโลเนีย (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

คาโมะคิริ (นีงาตะ)

หีบเปาโลเนียคาโมะเป็นหีบเปาโลเนียแบบดั้งเดิมที่ผลิตในเมืองคาโมะจังหวัดนีงาตะและประมาณ 70% ของลิ้นชักเปาโลเนียในญี่ปุ่นผลิตขึ้นในเมืองคาโมะ มีต้นกําเนิดในช่วงต้นศตวรรษที่ 19 ในช่วงต้นยุคโชวะ "Yasha Toso" ได้รับการพัฒนา ซึ่งเน้นลายไม้อย่างสวยงามโดยไม่รบกวนคุณภาพของไม้เปาโลเนีย เช่น การป้องกันความชื้นและการควบคุมแมลง และเสร็จสมบูรณ์ด้วยการออกแบบที่สวยงาม นอกจากนี้ แม้ว่าจะไม่มีช่องว่างในลิ้นชัก แต่ก็สามารถเปิดและปิดได้ง่าย และคุณสมบัติอย่างหนึ่งคือสามารถปกป้องเสื้อผ้าได้เป็นเวลานาน แม้กระทั่งในปัจจุบันเทคนิคดั้งเดิมเช่นการถักเปียและตะปูไม้ยังคงถูกเก็บรักษาไว้โดยใช้วัสดุที่ผ่านการเลื่อยขจัดสิ่งสกปรกและทําให้แห้งเป็นระยะเวลาสามปีและการถักเปียโดยไม่ต้องใช้ตะปูเหล็ก

👉 ซื้อ "Kamo Kiri Drawers" (Yahoo! ช้อปปิ้ง)

กรอบวงกบ (รันม่า)

กรอบไม้แกะสลัก "กรอบวงกบ(รันม่า)" ติดตั้งระหว่างเพดานกับคาโมอิ(*) เป็นหนึ่งในการตกแต่งสถาปัตยกรรมแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่น และมีบทบาทในการตกแต่งภายในให้สวยงามในขณะที่ปล่อยให้แสงและลมส่องผ่าน พื้นที่การผลิตหลักสองแห่งคือ "กรอบวงกบโอซาก้า" ในจังหวัดโอซาก้าและ "ประติมากรรมอินามิ" ในจังหวัดโทยามะ และนวัตกรรมที่กลายเป็นพื้นฐานของกรอบวงกบโอซาก้าถือกําเนิดขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 และเผยแพร่ไปยังอินามิในช่วงกลางศตวรรษที่ 18

* Kamoi: ส่วนบนของบ้านญี่ปุ่นเมื่อติดตั้งประตูบานเลื่อน เช่น โชจิและฟุสุมะ

ประติมากรรมอิอินามิ (โทยามะ)

"การแกะสลักไม้อินามิ" เป็นงานไม้แบบดั้งเดิมที่สืบทอดกันไปยังพื้นที่อินามิของเมืองนันโตะจังหวัดโทยามะ ใช้การบูร เซลโควา และเปาโลเนีย และใช้สิ่วและสิ่วมากกว่า 200 ชิ้นเพื่อสร้างฉลุจากทั้งสองด้านของกระดาน กล่าวกันว่ามีต้นกําเนิดในช่วงกลางศตวรรษที่ 18 เมื่อประติมากรที่ได้รับเชิญจากเกียวโตกําลังสร้างห้องโถงหลักของวัดซุยเซ็นจิขึ้นใหม่ เมื่อเวลาผ่านไป ประติมากรรมอินามิได้พัฒนาจากประติมากรรมวัดและศาลเจ้าไปสู่ประติมากรรมภายในบ้านส่วนตัว โดยเฉพาะกรอบวงกบในที่อยู่อาศัย นอกจากนี้ยังแพร่กระจายไปยังหัวสิงโต (*) และประตูไม้อื่นๆ งานฝีมือนี้ได้รับการสืบทอดและใช้ในวัดและศาลเจ้าและของตกแต่งบ้านทั่วประเทศ

* หัวสิงโต: หน้ากากที่เลียนแบบหัวสิงโตไม้ที่ใช้ในการเชิดสิงโต

กรอบวงกบโอซาก้า (โอซาก้า)

กรอบวงกบของโอซาก้าพัฒนาขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 ในการก่อสร้างวัดและศาลเจ้า เช่น ศาลเจ้าศักดิ์สิทธิ์และวัดชิเท็นโนจิในโอซาก้า และกลายเป็นที่นิยมในฐานะของตกแต่งบ้านสําหรับพ่อค้าในช่วงกลางสมัยเอโดะ เป็นการตกแต่งภายในที่ผสมผสานการใช้งานจริงของการปล่อยให้แสงและลมเข้ามากับความงามของพิธีการ ทักษะที่ละเอียดอ่อนของช่างฝีมือเปล่งประกาย เช่น "กรอบวงกบแกะสลัก" ที่ใช้ลายไม้ของยาคุสึกิ* และ "กรอบวงกบ" ที่มีฉลุโดยใช้เปาโลเนียและไม้ซีดาร์ นอกจากนี้ ข้อดีอย่างหนึ่งของกรอบวงกบโอซาก้าคือมีกรอบวงกบหลายประเภท เช่น กรอบวงกบกกที่ทําจากไม้ซีดาร์ พอโลเนีย ไซเปรส ฯลฯ และกรอบวงกบคุมิโกะที่มีลวดลายเรขาคณิตต่างๆ ที่สวยงาม

* ยาคุสึกิ: ต้นซีดาร์ที่เติบโตในป่าบนภูเขาของเกาะยากูชิมะในจังหวัดคาโกชิมะที่ระดับความสูงมากกว่า 500 เมตร มีความหนาแน่น มีปริมาณเรซินสูง และไม่เน่าง่าย จึงเติบโตช้าและมีอายุการใช้งานยาวนาน แม้ว่าอายุขัยของต้นซีดาร์ธรรมดาจะมากกว่า 500 ปี แต่ก็มีต้นไม้ยักษ์หลายต้นที่มีอายุมากกว่า 2,000 ปี และในยากูชิมะ ต้นซีดาร์ที่มีอายุมากกว่า 1,000 ปีเรียกว่า Yakusugi และต้น Yakusugi อายุน้อยเรียกว่า Kosugi